Processing math: 0%
Rynki Finansowe

Z Skrypty dla studentów Ekonofizyki UPGOW

(Różnice między wersjami)
(Bezpieczeństwo a Konflikt interesu.)
(Bezpieczeństwo systemu finansowego)
Linia 1701: Linia 1701:
==Bezpieczeństwo systemu finansowego==
==Bezpieczeństwo systemu finansowego==
 +
Podjecie  działanie na  jakiś rynkach finansowych mocna zależy od  oceny ryzyka takich  rynków . Takie działanie podejmowane jest  jeśli rynki te  wzbudzają zaufanie uczestników co do  bezpieczeństwa lokowania w nim kapitału.  Procesy globalizacji, liberalizacji i deregulacji zachodzące na światowych rynkach finansowych, wraz z towarzyszącym im postępem technologicznym, uczyniły ze  stabilności finansowej dobro publiczne, podlegające ochronie prawnej. Stanowi ona  bowiem, w powszechnym obecnie przekonaniu , warunek konieczny dla wzrostu gospodarczego, stabilności cen i wysokiej pozycji kraju na arenie międzynarodowej.
 +
Zapewnienie gwarancji w tym zakresie jest procesem złożonym i w wymagającym ustawicznej kontroli i ulepszania.
 +
Banki, firmy ubezpieczeniowe i inne instytucje rynku finansowego stanowią pierwszą linię obrony przed kryzysem finansowym. Są zobowiązane dbać o swoją rentowność i  wypłacalność, a także sprawdzać wiarygodność pożyczkobiorców, tak aby odpowiednio zarządzać ryzykiem.
 +
Drugą linię obrony stanowią działania podejmowane przez Państwo w celu zapobieżenia kryzysowi lub zminimalizowania jego skutków. Działania te obejmują:
 +
 +
1.regulacje ostrożnościowe, nakładające na instytucje finansowe obowiązek skutecznego zarządzania ryzykiem i dbania o bezpieczeństwo depozytów, a także ujawniania informacji finansowych w celu utrzymania dyscypliny rynkowej;
 +
 +
2.nadzór ostrożnościowy, polegający na pilnowaniu, by instytucje finansowe przestrzegały regulacji ostrożnościowych;
 +
 +
3.monitorowanie i ocenę stabilności finansowej w celu identyfikacji słabych punktów systemu finansowego jako całości oraz istniejących zagrożeń.
 +
Jeśli mimo tych działań instytucje finansowe znajdą się w trudnej sytuacji, konieczna może się okazać interwencja władz.
 +
 +
Państwo  jest odpowiedzialne i zainteresowane w tworzeniu Sieci bezpieczeństwa finansowego -  w skład , której wchodzą instytucje nadzorcze, systemy bezpieczeństwa, ochrona klienta rynku finansowego, dyscyplina rynkowa, systemy kontroli, audyt zewnętrzny.
 +
Jednym z ważnych elementów sieci bezpieczeństwa finansowego, obok systemu
 +
gwarantowania depozytów,  pożyczkodawcy ostatniej instytucji ( Bank Centralny)  oraz rządu, będącego
 +
dysponentem publicznych zasobów finansowych, jest system nadzoru  nad rynkiem finansowym w tym nadzór bankowy.  Od jakości funkcjonowania tego nadzoru zależy zapobieganie sytuacjom kryzysowym w systemach bankowych, zarówno w skali poszczególnych krajów jak i w skali całej Unii Europejskiej.
 +
Sieć bezpieczeństwa finansowego służy również ograniczaniu ryzyka systemowego,
 +
mogącego powstać wówczas, gdy kryzys jednej instytucji finansowej
 +
przeniesie się na innych uczestników rynku i zakłóci prawidłowe
 +
funkcjonowanie całego systemu finansowego. Rozwiązanie sytuacji kryzysowej,
 +
a zwłaszcza przywrócenie zaufania do systemu finansowego jest wtedy bardzo kosztowne . W rezultacie pojawienie się sytuacji kryzysowej  może powodować długotrwałe
 +
negatywne konsekwencje dla rozwoju gospodarczego. Przeciwdziałanie ryzyku systemowemu
 +
(a zatem i kryzysowi systemowemu) uznawane jest za najważniejszy cel tworzenia instytucjonalnej Sieci bezpieczeństwa finansowego.
 +
 +
W szczególności, zagrożeniem dla stabilności finansowej jest niemożliwość pełnienia przez bank centralny funkcji pożyczkodawcy ostatniej instancji, ze względu na jego zaangażowanie
 +
w prowadzenie polityki pieniężnej i kursowej, a także nieposiadanie przez instytucje nadzoru nad rynkiem finansowym statusu niezależnego od władzy wykonawczej.
 +
 +
Sektor bankowy pełni kluczową rolę dla funkcjonowania i stabilności finansowej całego systemu
 +
finansowego, jak i całej gospodarki. Wynika to przede wszystkim z faktu, że kryzysy finansowe występujące w skali świata były związane przede wszystkim z funkcjonowaniem banków a w mniejszym zaś stopniu wiązały się z działalnością firm inwestycyjnych czy firm ubezpieczeniowych.
 +
W odróżnieniu bowiem od innych sektorów gospodarki bankowość jest dziedziną najbardziej uregulowaną przez państwo i sferą jego interwencji w mechanizm rynkowy.
 +
Rodzaj nadzoru – czyli innymi słowami co kontrolować instytucje czy operacje?
 +
Państwo w trosce o bezpieczeństwo rynków finansowych  reguluje i instytucjonalnie przeciwdziała Praniu  brudnych pieniędzy (mechanizmy tworzenia i rozpoznawania prania pieniędzy, system zwalczania prania pieniędzy,  definiuje rolę i ustanawia urząd Generalnego Inspektora Informacji Finansowej i instytucji obowiązanych).
 +
W sytuacjach nadzwyczajnych i prewencyjnych Państwo jest przygotowane do Zarządzania w sytuacjach kryzysowych - rola władzy publicznej, działania instytucji nadzorczych, przedsięwzięcia instytucji finansowych na rzecz bezpieczeństwa (działania w warunkach ryzyka operacyjnego, programy restrukturyzacji, dochodzenie roszczeń, upadłość.  Państwo sprawując pieczę nad rynkiem finansowym w tym rynkiem  papierów wartościowych, wprowadza stosowne regulacje prawne.  W Polsce funkcjonowanie  czołowych instytucji  na rynku finansowym regulowane jest w formie Ustaw ( Ustawa o: NBP, o KNF, funkcjonowaniu banków , funduszy inwestycyjnych , funduszach emerytalnych, firm ubezpieczeniowych, rynku kapitałowym i obrocie papierami wartościowymi etc.). Ustawy o NBP i nadzorze nad rynkiem finansowym nadają  szczególna rolę tym instytucjom  oddzielając je od władzy wykonawczej i nadając tym instytucjom szczególna suwerenność.
 +
 +
Bezpieczeństwo systemu finansowego to nie tylko działania podejmowane przez Państwo ale w pierwszej linii, działania  podejmowane przez instytucje finansowe.
 +
 +
W ich skład  wchodzie zapewnienie  Bezpieczeństwa wewnętrznego czyli  Działania wewnętrzne instytucji rynku finansowego na rzecz bezpieczeństwa ; kontrola wewnętrzna, audyt wewnętrzny, ochrona danych osobowych, bezpieczeństwo sieci informacyjnych i informatycznych, zabezpieczenia wierzytelności (prawne i ekonomiczne)  oraz  Ochrona informacji gospodarczych  (polityka bezpieczeństwa informacji, system zarządzania bezpieczeństwem informacji - organizacja, procedury, instytucje)
 +
 +
 +
===nadzór nad instytucjami finasowymi===
===nadzór nad instytucjami finasowymi===
===nadzór nad instytucjami finansowymi w Polsce===
===nadzór nad instytucjami finansowymi w Polsce===

Wersja z 12:42, 16 mar 2010

Spis treści

[ukryj]

wstęp

Wyzwania zycia w XXI wieku

wzrost produkcyjności i konsumpcji

Globalizacja

Starzenie sie społeczeństw

Podstawowe funkcje rynków finansowych

uczestnicy rynków finansowych

alokacja oszczędności, transformacja parametrów czasowych, ryzyka

oczekiwania wobec rynków: płynność, głębokość rynków

modelowy podział rynków finansowych

Pieniadz, instytucje finansowe na rynku, rola systemu bankowego

handel, pieniadz

kreacja pieniadza, rola systemu bankowego

Bank centralny na rynku pieniężnym, polityka pieniężna. Instrumenty polityki pieniężnej.

rola i niezalezność NBP

rynek pieniężny; instrumenty i operacje

rynek depozytów

Instrumenty rynku pieniężnego

ryzyko na rynku pieniężnym

Rynek wymiany walut

Rynek FX- wymiany walut

Rynki finansowe to miejsce, gdzie pieniądz transferowany jest do tych co go potrzebują od tych, którzy w danym momencie czasu dysponują jego nadwyżką. Handel to najstarsza ludzka aktywność. Polega ona na wymianie dóbr. Środkiem tej wymiany jest pieniądz. Pieniądz jest miara wartości dobra. Handel ma charakter globalny. Pieniądz, nad wartością którego czuwa Państwo (lub ich związek)ma charakter lokalny. To niedopasowanie usuwa rynek wymiany walut.

Obsługa wymiany walut to jedna z najdawniejszych funkcji pośredników rynku finansowego, którzy od wieków swiadczyli te usługi na rzecz kupców. W miastach włoskich usługi te świadczono na rozłozonych na rynku ławkach( banco) i stad wywodzi sie nazwa tej instytucji - bank. To , ze był to interes bardzo ryzykowny świadczy inne popularne dzis słowo. Jeśli bowiem któryś z posredników trudniacych sie wymianą walut " wypadał" z rynku na znak swego niepowodzenia zwyczajowo ławke( banco) łamał ( rumpere,rupture) - i w ten sposób ogłaszał swoje bankructwo.

Rynek na którym przedmiotem wymiany są waluty to rynek wymiany walut. Cena jednej waluty jest określana w jednostkach innej waluty. Kurs wymiany walut ( kurs walutowy) to cena waluty jednego kraju wyrażona w jednostkach waluty innego kraju. Waluty , czasem zwane dewizami to płynne zagraniczne należności pieniężne, często depozyty zagraniczne , także czeki i weksle. Kursy wymiany ustalane są przez rynek i charakteryzują się dość znaczna zmiennością . Każda transakcja wymiany wiąże się z ryzykiem zmienności kursu wymiany. Globalna wymiana dóbr- handel globalny spowodował ,że rynek wymiany waut jest najwiekszym rynkiem finansowym , biorąc pod uwagę wolumen transakcji. Przykładowo dzienny wolumen transakcji w prztykładowym dniu (kwiecień 2007 Dane- Bank for International Settlement BIS) to 3,2 biliony USD. Aby sobie lepiej uzmysłowić wielkość to 3 wyprzedza 12 cyfr. Od tego czasu wolumen dziennego obrotu rynku wymiany walut ( forex) wzrósł.

Rynek Forex - dzienny wolumen transakcji w mld. USD


Taka wielkość obrotu jest dziesiekrotnie wieksza od dziennego, globalnego obrotu na rynku akcji. To dla porównania tak jakby każdy mieszkaniec Ziemi ( od niemowlaka do najstarszego starca) wymieniał dziennie 500USD. Rynek wymiany walut zwany a ang. Foreign Exchange ( Forex) to rynek OTC ( over the counter), czyli zdecentralizowany rynek niewystandaryzowanych transakcji, gdzie transakcja odbywa sie przy kontakcie strony kupującej ze sprzedajacej w dowolnym miejscu. Rynek ten nie posiada jakiejś szcególnej lokalizacji( w przeciwieństwie do rynku giełdowego) ale mozna mówic o pewnych centrach rynku forex na świecie. Rynek tansakcji forex charakteryzuje:

  • bardzo wysoka płynność( na głównych walutach)
  • praktyczny brak przerw w jego funkcjonowaniu.Pracuje bez przerw z wyjatkiem weekendu, rynek startuje o godz20.15 (GMT) w niedziele i kończy swe operacjew piatek o 22.00.
Rynek Forex - rynek forex- godziny funkcjonowania


  • bardzo niska marza transakcyjna
  • olbrzymia ilość czynników wpływajacych na zmianę kursu walutowego.
  • Wysokie ryzyko kursowe.

Głównymi walutami świata są:dolar amerykański- USD- ponad 43% udziału w obrotach na rynku, Euro - EUR- ponad 17% udziału w obrotach,Jen japoński JPY- ponad 8% udziału, funt brytyjski GBP-7% i frank szwajcarski-CHF-3,5%.

Waluta polska na rynku finansowym oznaczana jest skrótem - PLN.

Na rynku tym najbardziej aktywnymi uczestnikami sa banki, które zajmują sie transakcjami spekulacyjnymi i zabezpieczającymi dla swych klientów i banki centralne, prowadzace swe działanie celem ustalania kursu waluty narodowej i zarzadzania rezerwami walutowymi. Najbardziej zanaczacym uczestnikiem tego rynku jest Deutsche Bank- ktory dokonuje 21% transakcji na tym rynku.Drugim jest szwajcarski bank USB z ponad 15% udziałem w rynku.

Płynność na rynku Forex.

Płynność rynku największa jest w godzinach pracy Londynu.Największa płynność miedzy12.00 – 16.00 LDN (London i NY pracują). Płynność zależna jest od lokalnych rynków (np. Waluty skandynawskie Scandis są niepłynne w godzinach pracy Azji, podobnie waluty azjatyckie niepłynne są w czasie pracy NY). Zmniejszenie płynności redukuje rozmiar transakcji i zwiększa spread. Główne wymian głównych walut jak np. EUR/USD sa płynne cała dobę. Wielkość transakcji jaka da się przeprowadzić zależy od pary walut i pory dnia za jednostke miary a producent lodów kupił taki kontrakt. Transakcja miała miejsce 7 marca. (wartość zawartego kontraktu = 12200 USD) Zmiana wielkości depozytu zabezpieczajacego dla sprzedawcy i dla kupujacego pokazuje tabela obok. Po zawarciu transakcji poczatkowa wysokośc depozytu wynosi 800USD. Wielkość ta jest ustalana przez przepisy giełdy i warunki zawierania kontraktu na , w tym przypadku, mleko. Dla innych towarów jest to wartość z reguły inna. gdy cena wzrasta , strona ktora ma dostarczyć towar , ktorego wartośc wzrosła musi dopłacic do depozytu aby wzrównoważyć wzrost ryzyka kredytowego. kupujacy towar o zmniejszonej wartości może wycofac odpowiednia cześć depozytu zabezpieczjacego. Wartość depozytu ustala sie codziennie ( dzień roboczy)po kursie zamknięcia kontraktu w danym dniu.

Depozyt zabezpieczjacy - groźba dodatkowego ryzyka. Zawierajac transakcję terminową i wpłacajac żadaną kwotę depozytu otrzymuje się mozliwość kontrolowania dość znacznej kwoty ( cena kontraktu) poprzez stosunkowo małe zobowiazania do regulowania poziomu depozytu. Nie wolno wielkości depozytu traktować jako nalezności związanej z kontraktem ani oceniać wielkość ryzyka finansowego związanego z transakcją jako ewentualną stratę depozytu. W dniu dostawy musi się bowiem dostarczyć (odebrać) wielkość równa cenie kontraktu a nie depozytu.

Izba Rozliczeniowa

Rynek giełd terminowych rozni sie jeszcze jednym od rynku giełdowego transakcji spot. Róznica ta to rola Izby Rozliczeniowej dla giełd terminowych. Każda Giełda futures ma swoja Izbę Rozliczeniową (Clearinghouse). Jest to organizacja zwiazana zgiełda terminową odpowiedzialna za prowadzenie rachunków inwestycyjnych inwestorów , ksiegująca i rozliczajca transakcje, zbierajaca wpłaty na depozyty zabezpieczajacei kontrolujaca ich stan , zsciagajace powstałe zobowiazania, regulujaca dostawyi dostarczajaca informacji o cenach handlowanych dóbr. Izba gwarantuje, że zawierający transakcję będą honorowali swe zobowiązanie. Izba rozdziela każda transakcję i występuje jako jej druga strona. Izba działa jako kupujący dla każdego sprzedającego i jako sprzedający dla każdego kupującego. Takie rozwiązanie eliminuje ryzyko kontrahenta.(Izba bierze ryzyko na siebie). w praktyce tak więc, pozycja futures może być „zlikwidowana” przez wykonanie transakcji odwrotnej z każdym, nie koniecznie orginalnym kontrahentem.

Izbę tworzą firmy maklerskie , które są członkami rozliczającymi. W przypadku niedotrzymania ( plajty) kontrahenta, zobowiązanie finansowe spoczywa na:

  • Depozycie zabezpieczającym kontrahenta
  • Firmie maklerskiej rozliczającej transakcję
  • innych członkach Izby
  • Giełdzie

Jak dotąd żadna firma rozliczająca nie zawiodła w takiej sytuacji

Hedging czyli zabezpieczenie przed zmianami cen, hedging z użyciem instrumentów pochodnych

Zabezpieczanie sie przed zmianami ceny jest praktyką stosowaną powszechnie , podobnie jak ubezpieczania się przed nieszcześliwymi wypadkami. Zabezpieczenie nie polega na tym, ze wydarzenie niekorzystne nie zajdzie ale na tym ,że jak zajdzie, to skutki jego nie beda dla nas tak bardzo dotkliwe. Zarządzający portfelami, indywidualni inwestorzy Korporacje używaa technik zabezpieczania - hedgingu, by zmniejszyć swa ekspozycje na rózne rodzaje ryzyka. Zabezpieczenie sie na rynkach finansowych jest zajęciem bardziej złaozonym i trudniejszym od kupienia polisy ubezpieczeniowej. Hedging przed niekorzystnymi zmainami cen polega na użyciu instrumenów finansowych by usunac skutki niekorzystnych zmian kursów. Innymi słowy inwestor zabezpiecza inwestycje poprzez robienie innej inwestycji.

Technicznie dla zabezpieczenia przed zmiana ceny należy zainwestować w dwa negatywnie skorelowane instrumenty finansowe. Bezpieczeństwo nie jest za darmo więc należy za nie płacic w tej czy innj formie. Przykładowo, ceny paliwa lotniczego ( innymi słowy ropy naftowej) są ujemnie skorelowane z cenami akcji linii lotniczych. Jesli ceny paliwa lotniczego rosną, ceny akcji linii lotniczych maleją i odwrotnie. Jeśli w naszym portfelu bedziemy posiadali odpowiednie ilości akcji linii lotniczych i kontraktów na rope to wartośc tego portfela z dużym prawdopodobieństwem nie bedzie sie zmieniała ( albo zmieni sie niewiele) mimo zmian zakursów akcji linii lotniczych i ropy naftowej.

Kazda inwestycja na ryku finasowym obdarzona jest wiekszym lub mniejszym ryzykiem. Inwestujemy w celu zarobienia pieniędzy uzyskania zysku. Redukcja ryzyka zawsze wiaże sie z redukcja potencjalnych zysków. Tak wić hedging nie jest techniką, przy pomocy, której sie zarabia ale dzięki, której, zmniejsza sie potencjalne straty. Jeśli bowiem inwestycja poczyniona celem zabezpieczenia jest dodatkowym kosztem i będzie przynosić straty i redukować zyski z inwestycji poczynionej dla zysku przy korzystnej zmianie cen, to będzie przynosić zyski, które w skuteczny sposób zmniejszą ewentualne straty,

Techniki zabezpieczania , generalnie mówiąc wymagaja stosowania instrumentów pochodnych. Naardziej popularne z nich to kontrakty futres i kontrakty opcyjne. Dalej mówiac bardzo ogólnie, można wykorzystać te instrumenty w celu zabezpieczania tak, by strata na inwestycji fizycznej była zmniejszana przez zysk na instrumencie pochodnym.

Jak to działa w praktyce? Przykład. Założmy że jestesmy szcześliwymi posiadaczami akcji firmy produkujacej kable elektryczne z miedzi "Kabel SA". Chociaz wierzymy w to ,ze w długim okresie czasu akcje będą zyskiwać na wrtości bo firma jest swietnie zarzadana i na wielkie perspektywy sprzedaży swych poduktów ale obawiamy sie zawirowań krótkotermiowych na światowym rynku kabli. W celu zabezpieczenia ie przed efektami spadku notowań 'Kable SA" kupujemu opcje put ( instrument pochodny) na akcje tej firmy, kontrakt dajacy nam prawo do sprzedania jej akcji za ustalona "strike price". Jesli tetraz ceny akcji firmy spadna ponizej " strike price". to cena naszej opcji dajacej nam prawo sprzedać akcje drozej zyskuja na wartości i straty na kcjach są redukowne przez wzrost wartości opcji.

Inny klasyczny przykład dotyczyć bedzie zaleznosci od ceny dostaw surowca. W spomniana wyzej firma 'Kabel SA" zamartwia sie o zmieniajace sie ceny miedzi , podstawowego surowca, który musi ciagle kupowac by zabezpieczyć swa produkcję. Znaczny wzrost cen miedzi przy duzej konkurencyjnosci rynku kabli mógłby pozbawic firme cięzko wypracowanego zysku a nawet powodowac straty. W celu zabezpieczenia sie przed niepewnościa cen miedzi firma kupuje kontrakt futures , który daje jej pewnośc ceny surowca. Firma moze przestać martwic sie o fluktuujace ceny na rynku. Ale tylko w pewnym zakresie. albowie jesli ceny przekroczą cene ustalona w kontrakcie futures to "Kable SA" oszczedzą pieniadze kupując surowiec taniej . Ale jeśli ceny spadna poniżej ceny kontraktu futures, "Kable SA" będa płacic cenę z zawartego kontraktu i ekonomiczniej dla firmy byłoby wtedy nie być zabezpieczoną.

Na rynku jest wiele róznych opcji i kontraktów terminowych pozwalajacych na zabzpieczanie is przed praktycznie wszystkim. Przed zmainami cen akcji, obligacji cen surowców , zmiany kursów walut, stóp procentowych nawt przed niekorzystną pogodą.

Każde zabezpieczenie kosztuje, tak wiec należy zawsze rozważyć zanim zapadnie decyzja o hedgingu, jakie korzysci uzyskamy z tej operacji i czy sa warte poniesionych kosztów. Należy pamietać,że cel zabezpieczania to nie zarabianiu na inwestycji zabezpieczającej ale zabezpieczenie sie przed stratami na inwestycji podstawowej. Koszt zabezpieczenia, czy bedzie to koszt opcji czy też strata zysków poprzez kontrakt futures nie da sie uniknąć. jest to cena płacona za uniknecie czy tez zredukowanie niepewności.

Czesto porównuje sie hedging do polisy unezpieczenia. Polisa ubezpieczeniowa jest bardziej idealnym instrumenten zabezpieczenia niż hedging przy pomocy instrumentów finasowych. wylata z polisy bowiem w pełni reompensuje poniesione straty ( no może minus udział własny) Hedging na rynkch finansowych nie jest perfekcyjny i jest w pewnej mierze sztuką, i zdarzenia zawsze mogą potoczyc sie w niewłasciwą stronę. I chociaz zarz dzajacy ryzykiem zawsze staraja sie zabezpieczyć najlepiej ale jest to bardzo trudne w praktyce.

Opcje, opcje na kontrakty terminowe

Definicja opcji jest następująca: jest to kontract , który daje nabywcy prawo ,ale nie obowiązek, kupienia lub sprzedania aktywa , którego opcja dotyczy za określona cenę az do pewnej określonej daty. Opcja podobnie jak akcja , czy obligacja jest instrumentem finansowym, czyli wiążącym kontraktem o ścisłe określonych warunkach i własciwosciach.

Opcje to niezwykle uzyteczne instrumenty, ale nalezy pamietac, ze ich użycie moze nieść duze ryzyko. Należy o tym pamietać ,że bez wzgledu na to, jakie opinie mają inni. Transakcje opcyjne szczególnie są niebezpieczne jeśli, do końca nie rozumie sie dokładnie sie co sie robi.

Jeśli nie zamierzamy uzywać opcji w celech spekulacyjnych to nie mniej jednak, jest to jeszcze jedno narzedzie do ograniczenia ryzyka w operacjach jakie prowadzi sie na rynku finansowym.

Z opcjami spotkać sie można w życiu codziennym. Przykładowo : Dowiedzielismy sie od znajomych,ze mozna kupić bardzo sensowne mieszkanie , o dobrej lokalizacji i bardzo atrakcyjnej cenie Problem polega na tym, że nie możemy go kupić natychmiast ale dopiero za trzy miesiące. (Wtedy otrzymamy nagrodę za wyniki pracy w ubiegłym roku.) Ceny mieszkań ulegaja wahaniom rynkowym i nie wiemy ile takie mieszkanie może kosztowac za trzy miesiące. Cena jego moze znacznie wzrosnać i tego sie obawiamy. Ale może też i spaść (czego może obawiać się sprzedający). Rozwiązanie jakie można zaproponować sprzedającemu mieszkanie jest następujące: kupujący proponuje pewna kwotę ( powiedzmy- 3000PLN) za to, że jak zjawi sie za trzy miesiace, to własciciel mieszkania sprzeda mu to mieszkanie za kwotę ustalona dziś. W tym miejscu nalezy podkreslic ,ze nie jest to zadatek w poczet przyszłej transakcji - jest to opłata za prawo kupna mieszkania za trzy miesiace po nie zmienionej cenie. Własciciel jest zobowiazany do trzymania mieszkania i ne sprzedania go , bez wzgedu na to jak korzystna propozycje by uzyskał. A kupujacy to prawo?? ten ma nastepujace warianty postępowania do wyboru: wariant 1.- zjawia sie po okreslonym czasie i z radości relizuje swój wymarzony zakup, po ustalonej cenie ( mimo ,że mieszkania istotnie zdrożały przez ten czas). Wariant 2. Cena mieszkania ( lub jego wartość dla kupujacego) zmalała albowiem ceny mieszkań spadły , albo okazało sie ze sąsiad z góry urządza głośne awantury po nocach. W takim przypaku posiadacz opcji kupna, albo nie zjawia sie wcale albo zjawia sie i rozpoczyna negocjacje nowej, niższej ceny. Jak widać obowiazek spoczywa na sprzedajacym (wystawcy opcji) a prawo ma płacący za to prawo , nabywca opcji. Posiadacz ( kupujacy opcje traci wszystkie pieniadze jaki zapłcił za opcje , gdy rezygnje z transakcji ale przez czas obowiazywania opcji utrzymuje cenę dobra , które go interesuje na niezmiennym i korzystnym dla niego poziomie. Wartość kontrolowanego kontraktu jest wielokrotnie wyższa niz cena , którą płaci za prawo kontrolowania ceny. Wystawca opcji dostaje dodatkowe pieniadze, za to, że przez okreslony czas nie zmieni ceny (ktorą okreslił na zadawalającym go poziomie). Niestety traci wszelakie korzysci w tym czasie sprzedania posiadanego dobra za cene lepszą ( gdyby sie pojawiła) albowiem zobowiazany jest do sprzedaży dobra posiadaczowi opcji. Niestety musi pamietać, że własciciel opcji moze zrezygnwać z kupna. Opcja i jej wartość (jej cena) jest związana z ceną akywą , którego dotyczy więc jest instrumentem pochodnym.

Generalnie są dwa typy opcji call i put:

Opcja typu call daje , jej posiadaczowi prawo do kupienia okreslonego dobra po określonej cenie , przez określony okres czasu. Nabycie opcji tego typu (Call) przypominaja zajęcie pozycji Długiej ( LONG) na rynku. Nabywca opcji call liczy,ze cena tego dobra znacznie wzrośnie w czasie ważności opcji.

Opcja typu put daje posiadaczowi prawo do sprzedania dobra po określonej cenie przez określony okres czasu. Nabycie opcji tego typu (Put) przypomina zajecie pozycji Krótkiej (SHORT) na rynku. Nabywca opcji put liczy, że ceny dobra spadną zanim opcja wygasnie.

Uczestnicy rynku opcji.

Sa cztery typy uczestników rynku opcji w zależności od pozycji jaka zajeli na rynku:

1. Nabywca opcji call

2. Wystawiajacy ( sprzedajacy) opcji call

3. Nabywca opcji put

4. Wystawiajacy (sprzedający) opcji put


Nabywcy opcji można powiedzieć mają Długą pozycję, a sprzedający , mozna powiedzieć mają pozycje Krótką.

Należy podkreślić bardzo istotną róznicę między nabywcami a sprzedającymi opcje:

  • Nabywcy opcji call i opcji put nie sa zobowiazani do kupienia lub sprzedania. Mają prawo wyboru wykorzystania opcji lub rezygnacji z tego przywileju w zalezności od swego wyboru.
  • Wystawiajacy opcje call lub put ( sprzedajacy) , jednakże, są zobowiazani do kupienia lub sprzedania. Znaczy to ,ze sprzdajacy moze zostac postawiony w sytuacji gdy musi wypełnic swe zobowiazanie kupna lub sprzedaży.


Call Option: prawo by kupić futures określoną cenę. Put Option: prawo by sprzedać futures za określoną cenę.


Dla każdej transakcji musi być strona przeciwna- dla każdego sprzedania musi być kupujący a dla kupienia – sprzedający. Jak widać ryzyko w przypadku opcji ma inną charakterystykę niż w przypadku innych kontraktów. W przypadku typowego kontraktu np. kupna istnieje kontrakt " odwrotny" pozwalajacy na pozbycie sie ryzyka zwiazanego z otwartą pozycją. Jesli coś kupiłem to wraz zawarciem kontraktu odwrotnego, w tym przypadku sprzedazy mozna pozbyc sie ryzyka inwestycji. Miałem kontrakt i ryzyko z nim zwiazane, zawarłem transakcje odwotną i moje ryzyko jest równe zero. W przypadku wystawienie opcji kupna ryzyko z nia zwiazane nie zostaje zredukowane do zera przez wystawienie opcji sprzedaży.

Jak widać wystawianie ( sprzedaż) opcji jest bardziej skomplikowane i niesie w sobie większe ryzyko niz ich posiadanie ( kupno).

Terminologia.

Terminologia rynku opcji jest bardzo związana z językiem angielskim, językiem rynku na którym opcje bardzo sie rozwinęły. Cena za którą ma być sprzedawane lub kupowane dobro , na które wystawiona jest opcja nazywana jest strike price. Oznacza to, że ceny dobra musza wzrosnąć (dla opcji call) lub zmaleć (dla opcji put) w stosunku do tej wartości jeśli opcja może być użyta z zyskiem. Oczywiscie skorzystac z opcji mozna przed datą jej wygaśnięcia, nie po.


Dla opcji call, opcje nazywamy in-the-money jeśli cena dobra jest powyżej ceny strike price. Opcja put jest in-the-money jeśli cena dobra jest nizsza niz strike price. Wartość , o którą opcja jest in-the-money nazywa się intrinsic value.

Koszt (cena) opcji jest cena handlowanego dobra, czas do wygaśnięcia, i zmienność cen (volatility). Wycena opcji nie wchodzi w skład tego opracowania.

Jeśli opcje wystawiane sa na kontrakty terminowe sa opcjami rynku terminowego.

Opcje sa bardzo skuteczym narzędziem zabezpieczenia przed efektami zmiany cen. Użycie opcji jest jakby wykupowaniem polisy ubezpieczeniowej. Takie zabiegi sa istotne szzególnie dla duzych instytucji zarzadzajacych wielini kontraktami ale tez bardzo korzystna technika dla indywidualnego inwestora. Użycie opcji pozwala na skorzystaniu z możliwości czerpania nieograniczonch zysków jesli zmiany rynku idą w sprzyjajaca nam stronę przy ograniczeniu strat z dołu, jeśli zmiany idą wkierunku przeciwnym. Koszt takiego zabezpieczenia nie jest wysoki.

Akcyjny rynek giełdowy, GPW

Giełda Papierów Wartościowych- centrum rynku kapitałowego w Polsce

Gielda Papierów Wartościowych działała w Polsce w okresie XX- lecia miedzywojennego. Wojna w 1939 roku położyła kres jej istnieniu. Wraz ze zmianami gospodarczymi jakie nastapiły w latach 90- tych XX wieku w Polsce, Giełda została stworzona by rynek kapitałowy mógł wspierac transformacje gospodarcze. 12 kwietnia 1991 roku Minister Przekształceń Własnościowych i Minister Finansów reprezentujacy Skarb Państwa podpisali akt założycielski Giełdy. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie podobnie jak inne Giełdy na świecie została powołana w formie Spółki Akcyjnej, z tym wyjątkiem odrózniajacym ją od innych giełd, że w tej Spółce znaczacy udział miał Skarb Państwa. Powodem takiego rozwiązania był brak kapitału na polskim rynku kapitałowym który dopiero zaczynał swe działania. Swe operacje GPW rozpoczeła w budynku w którym przed przemianami miescił sie Komitet Centalny PZPR. 16.04.1991. odbyła się pierwsza sesja giełdowa z udziałem 7 domów maklerskich, na której notowano akcje 5 spółek. Obrót tego dnia wyniósł 1.990 PLN.

Budynek Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie

Biorąc pod uwagę cały 2008 rok GPW zajęła drugie miejsce w Europie zarówno pod względem ilości, jak i wartości IPO w całej Europie. Pod względem wartości IPO nasz parkiet uplasował się na drugim miejscu, ustępując jedynie Londynowi.GPW jest najwiekszą Giełdą w tej częsci Europy.

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie[1] umożliwia handel akcjami, prawami poboru, prawami do akcji, obligacjami, jednostkami uczestnictwa w funduszach powierniczych oraz szroką gamą instrumentów pochodnych\index{giełda!papierów wartościowych!w Warszawie}. Transakcje obsługiwane są w systemie WARSET\index{WARSET}, który funkcjonuje od listopada 2000 roku[2]. W system ten zapewnia pełną automatyzację przekazywania zleceń, zawierania transakcji, sprawny dosęp uczestników rynku do systemu obrotu papierami wartościowymi oraz szerokie możliwości korzystania z informacji o sytuacji na rynku. Ponadto WARSET umożliwia inwestorom szersze wykorzystanie możliwos'ci przesyłania zleceń przez internet zza pośrednictwem biur maklerskich - systemy biur maklerskich są na tyle zintegrowane z systemem giełdowym, że udział biur sprowadza się tylko do weryfikacji poprawności złożonych przez inwestorów zleceń. W systemie notowań WARSET-u jednostką transakcyjną jest jeden instrument finansowy. Charakterystyczną cechą systemu WARSET jest publikowanie w fazie przed otwarciem, przed zamknięciem i w fazie równoważenia) tzw. Teoretycznego Kursu Otwarcia\index{Teoretyczny Kurs Otwarcia} -- TKO\index{TKO}. Jest to wyliczona na dany moment cena papieru wartościowego. Notowania na GPWW przebiegaja w następujący sposób: \begin{description} \item[\underline{W systemie notowań ciągłych}]\index{system notowań ciągłych} W czasie notowań ciągłych kupujący i sprzedający składaja; zlecenia, które po przekazaniu na gieldę sa realizowane na bieżaco, pod warunkiem zgodności cen, lub trafiaja do arkusza zleceń i oczekuja ofert przeciwnych o odpowiedniej cenie, umożliwiających zawarcie transakcji. Przy realizacji zleceń obowiązują dwa priorytety: cena i czas zlożenia zlecenia. Oznacza to, że w przypadku gdy czekają na realizację dwa zlecenia o identycznej cenie, jako pierwsze realizowane jest to, które zostało przekazane na giełdę wcześniej. W ramach notowań ciągłych stosowana jest jednak również procedura fixingu. Standardowo odbywa się ona na rozpoczęcie i zakończenie sesji. Notowania ciągłe rozpoczynają się ogłoszeniem kursu otwarcia (zlecenia są przyjmowane w fazie przed otwarciem, w czasie której nie są one realizowane, natomiast określany jest teoretyczny kurs otwarcia), zaś kończą się ogłoszeniem kursu zamknięcia, po którym następuje 10 - minutowa dogrywka. Z chwilą ogłoszenia kursu otwarcia staje się on ceną, po której zostają zawarte transakcje giełdowe na otwarciu. Analogicznie jest w przypadku kursu zamknięcia - na podstawie zleceń zlozonych w fazie przed zamknięciem określa się kurs zamknięcia, po którym zawierane są transakcje na zamknięcie sesji giełdowej. Zdarzyć się mogą sytuacje, w których określenie kursu otwarcia (lub zamknięcia) nie jest możliwe przy zastosowaniu przyjętych reguł. Dzieję się tak w następujących przypadkach: * gdy najwyższy limit ceny w zleceniu kupna jest niższy od najniższego limitu ceny w zleceniu sprzedaży * gdy występują wyłącznie zlecenia kupna lub wyłącznie zlecenia sprzedaży * gdy występuję brak zleceń * jesli występują wyłącznie zlecenia kupna nie zawierające limitu ceny lub wyłacznie zlecenia sprzedaży nie zawierające limitu ceny *jeśli przy określaniu kursu otwarcia (lub zamknięcia) kurs wykracza poza dopuszczalne wahania W sytuacji wystąpienia jednego z trzech pierwszych przypadków, za kurs otwarcia przyjmuję się kurs pierwszej transakcji zawartej na danej sesji w systemie notowań ciągłych, zaś za kurs zamknięcia kurs ostatniej transakcji zawartej na danej sesji. Jeśli na sesji nie zawarto żadnej transakcji, kursu otwarcia oraz zamknięcia nie określa się. W systuacji wystąapienia jednego z dwóch ostatnich przypadków, kurs otwarcia (zamknięcia) nie jest ogłaszany i rozpoczyna się równoważenie rynku. W trakcie równoważenia mozna składać dodatkowe zlecenia kupna i sprzedaży oraz anulować i modyfikować wcześniej żłozone przez siebie zlecenia. Jeśli wskutek równoważenia możliwe jest określenie kursu mieszczącego się w ograniczeniach wahań, równoważenie zostaje zakończone i ogłaszany jest kurs otwarcia (zamknięcia). Jeśli przewodniczacy sesji uzna, że w wyniku równoważenia nie jest możliwe określenie kursu mieszczącego się w ramach dopuszczalnych wahań, moze zmienić ograniczenia wahań kursów albo zakonczyć notowanie ogłaszając nietransakcyjny kurs otwarcia (zamknięcia) równy górnemu ograniczeniu wahań - w przypadku przewagi zleceń kupna, badź równy dolnemu ograniczeniu - w przypadku przewagi zleceń sprzedaży. W przypadku, gdy w wyniku równoważenia powstanie rynek zleceń rozbieżnych, przewodniczący sesji może przedłużyć równoważenie, zakonczyć równoważenie z jednoczesnym rozpoczęciem notowan ciągłych (w przypadku, gdy równoważenie odbywa się na otwarciu) lub zakończyć notowanie, jesli równoważenie odbywa się na zamknięciu sesji. Po ogłoszeniu rozpoczęcia notowań ciągłych transakcje zawierane są po kursie transakcyjnym równym limitowi ceny zlecenia oczekującego, zaś zlecenia czekające na realizację wykonywane są według limitu ceny. Jesli limity zleceń są identyczne, realizacja następuje według kolejności przyjęcia zlecenia lub jego ujawnienia (dla zleceń z wielkością ujawniana). Jeśli po rozpoczęciu notowań ciągłych kurs wykracza poza dopuszczalne ograniczenia wahań, zawieranie transakcji zostaje zawieszone i rozpoczyna się proces równoważzenie rynku. W momencie uruchomienia równoważenia rynku w czasie sesji, zlecenie, które spowodowało zawieszenie, zostaje przyjęte do systemu. Kursy otwarcia i zamknięcia określane są przy zastosowaniu kolejno zasad: \begin{itemize} \item maksymalizacji wolumenu obrotu, \item minimalizacji różnicy między liczba papierów wartościowych w zleceniach sprzedaży i kupna możliwych do realizacji po określonym kursie, \item minimalizacji różnicy między kursem określanym a kursem odniesienia. \end{itemize} W okresie między rozpoczęciem przyjmowania zleceń maklerskich w danym dniu, a początkiem notowań ciągłych, między początkiem przyjmowania zleceń na zamknięcie, a określeniem kursu zamknięcia oraz w okresie równoważenia rynku, na bieżąco określany i podawany jest kurs teoretyczny. W systemie ciągłym notowane są akcje najbardziej płynnych spółek, wszystkie obligacje, certyfikaty inwestycyjne, kontrakty terminowe, warranty i opcje oraz jednostki MN20. Prawa poboru i prawa do akcji sa również notowane w tym systemie, gdy akcje do których się odnoszą są notowane w systemie ciągłym. Dogrywka w systemie notowan ciągłych to ostatnia, 10-minutowa faza sesji (16.20-16.30), podczas której wszystkie transakcje zawierane są po kursie zamknięcia. Podczas dogrywki znany jest kurs, po którym dokonywane są transakcje dlatego zlecenia kupna i sprzedaży przyjmowane w tej fazie notowań muszą zawierac limit ceny równy kursowi zamkniecia\footnote{Zaletą dokonywania transakcji w trakcie dogrywki jest fakt, że zlecenia - nawet dużej wartości - nie mają wpływu na kurs papieru wartosciowego. Oczywiście nie oznaczato, że zostaną one w całości zrealizowane.}. \item[\underline{W systemie notowań jednolitych}] \index{system notowań jednolitych} Notowania w systemie kursu jednolitego opierają się na procedurze tzw. fixingu, czyli wyznaczenia ceny papieru wartościowego na podstawie zleceń złożonych przed rozpoczęciem notowań. W czasie pierwszej fazy sesji (faza zwana przed otwarciem) do systemu przyjmowane są zlecenia kupna i sprzedaży, jednak nie saą zawierane żadne transakcje. Jest natomiast wyliczany i publikowany teoretyczny kurs otwarcia papieru wartosciowego (TKO). Następnie system informatyczny, wykorzystujac odpowiedni algorytm, wyznacza kurs jednolity, po którym zawierane są transakcje giełdowe. Kurs jednolity określany jest na podstawie zlecenń zawierajacych limit ceny oraz niezawierajacych tego limitu. Z chwilą ogłoszenia kursu jednolitego staję się on ceną, po której zawierane są transakcje. Określajac wartość kursu jednolitego system kieruje się następującymi kryteriami: \begin{itemize} \item maksymalizacja wolumenu obrotu, \item minimalizacja różicy między liczbą papierów w zleceniach sprzedaży i zleceniach kupna, możliwych do zrealizowania po określonym kursie, \item minimalizacja różnicy między kursem określanym i kursem odniesienia. \end{itemize} Po ogłoszeniu kursu jednolitego rozpoczyna się składanie dodatkowych zleceń kupna i sprzedaży z limitem równym określonemu kursowi jednolitemu -- jest to tzw faza dogrywki. Zlecenia są realizowane przy zachowaniu priorytetu ceny i czasu przyjęcia lub uaktywnienia oraz zasady minimalizacji liczby transakcji. W pierwszym etapie wszystkie zlecenia po każdej cenie, a następnie z limitem ceny lepszym od wyznaczonego kursu są realizowane w calości. Następnie realizowane są zlecenia po cenie rynkowej na otwarcie, a potem z limitem ceny równym wyznaczonemu kursowi jednolitemu. Jeśli wystąpi brak możliwości wyznaczenia kursu jednolitego w dopuszczalnych widełkach, podawany jest kurs nietransakcyjny. Wówczas transakcje nie są zawierane, zaś określony kurs stanowi punkt odniesienia na następna sesje. W przypadku notoważ jednolitych z dwoma fixingami (w tym systemie odbywa się notowanie części mnie płynnych spółek) procedura wyznaczania kursu i zawierania transakcji powtarzana jest dwukrotnie w ciągu dnia. Oznacza to, że po fazie dogrywki rozpoczyna się ponownie faza przed otwarciem, ponowne wyliczane jest TKO i wyznaczany jest o określonej godzinie drugi w ciągu dnia sesyjnego kurs transakcyjny dla papierów notowanych w systemie kursu jednolitego. Po ogłoszeniu kursu jednolitego rozpoczyna się podobnie jak wcześniej faza dogrywki. \item[\underline{W systemie transakcji pakietowych}] \index{transakcje pakietowe} Transakcje pakietowe to transakcje zawierane poza systemem notowań ciągłych oraz kursu jednolitego. Najczęsciej sa zawierane przez dużych inwestorów, którzy przed ich zawarciem uzgodnili ich szczegóły (cenę, ilość, termin rozliczenia). Transakcje pakietowe na instrumenty finansowe nie będącymi instrumentami pochodnymi: Transakcja pakietowa moze byc zawarta w trakcie sesji, jeżeli przedmiotem transakcji jest pakiet o wartości co najmniej: \begin{itemize} \item 250 000 zł w przypadku akcji wchodzących w skład indeksu WIG20 \item 100 000 zł w przypadku pozostałych instrumentów notowanych w notowaniach ciągłych \item \ 20 000 zł w przypadku pozostałych instrumentów finansowych notowanych w systemie jednolitym, \end{itemize} a różnica pomiędzy kursem transakcji a ostatnim kursem danego instrumentu na sesji giełdowej jest nie przekracza 10 \% tej ceny. Transakcje pakietowe zawierane poza godzinami sesji gieldowej mogą zostać zrealizowane, gdy różnica kursu transakcji nie przekracza 40 \% średniej ważonej wolumenem obrotu kursów wszystkich transakcji zawartych na danej sesji giełdowej (VWAP). W szczególnie uzasadnionych przypadkach Zarzad Giełdy może zgodzić sięna transakcje nie spelniajace warunków minimalnej wartości i odchylenia od kursu, jeżeli będzie ona dotyczyła co najmniej 5\% papierów wartościowych wprowadzonych do obrotu giełdowego. Transakcje pakietowe na instrumenty pochodne zawierane są w godzinach 9:00 - 16:30 dla wszystkich instrumentów pochodnych. Transakcje pakietowe na kontrakty terminowe mogą być zawierane po zawarciu pierwszej transakcji danym kontraktem w systemie notowań ciągłych. Dla transakcji pakietowych na poszczególnych instrumentach pochodnych obowiązują takie same ograniczenia wahań kursów jak dla transakcji zawieranych na sesji giełdowej. Data rozliczenia transakcji moze być okreslona wyłącznie na dzień zawarcia transakcji i obowiazują takie same dane rozliczeniowe jak w przypadku transakcji sesyjnych oraz identyczny system depozytów zabezpieczających na danych instrumentach pochodnych. Po zawarciu transakcji pakietowej na instrumenty pochodne opublikowana jest zmiana liczby otwartych pozycji. Określany jest również minimalny oraz maksymalny wolumen transakcji pakietowych: \begin{table}[h] \begin{center} \begin{tabular}{|l|r|r|} \hline instrument &{wolument minimalny}& wolumen maksymalny\\ \hline \hline kontrakty terminowe na indeksy &200& 1600 \\ \hline kontrakty terminowe na kursy akcji & 200& 1600\\ \hline kontrakty terminowe na obligacje Skarbu Państwa&200& 1600 \\ \hline kontrakty terminowe na kursy walut& 200& 1600\\ \hline opcje na indeksy &200& 2400 \\ \hline opcje na kursy akcji &200 & 2400\\ \hline \end{tabular} \end{center} \caption{Dopuszczalne wielkości transakcji pakietowych} \tag{1} \end{table} \end{description} W trakcie notowań obowiązują tzw. widełki statyczne i dynamiczne określające maksymalne progi zmian w czasie sesji (widełki statyczne\index{widełki statyczne}) i następnej transakcji (widełki dynamiczne\index{widełki dynamiczne}), przekroczenie których powoduje zawieszenie notowań i przejście do fazy równoważenia rynku. Aktualne obowiązujące wartości widełek dla poszczególnych systemów notowań okraz minimalne kroki notowań można znależć na stronie GPWW. Harmonogram sesji jest podany w tabelach (2), (3) i (4)\index{harmonogram sesji}.


 \(  \begin{table}[h]
\begin{center}
\begin{tabular}{|c|l|}
\hline
8:30--9:30 &Przyjmowanie zleceń na otwarcie\\
 \hline
9:30 &Określenie kursu na otwarcie \\ \hline 9:30 --- 16:10 & Notwania ciągłe\\
\hline
16:10 -- 16:20&Przyjmowanie zleceń na zamknięcie \\ \hline 16:20& Określenie kursu na zamknięcie\\
\hline 16:20 -- 16:30 &Dogrywka\\
 \hline
 8:30--9:30 &Przyjmowanie zleceń na otwarcie następnej sesji\\
 \hline
\end{tabular}
\end{center}
\caption{Harmonogram notowań ciągłych -- akcje} \tag{2}
\end{table}\)


\begin{table}[h]
\begin{center}
\begin{tabular}{|c|l|}
\hline
8:30--9:00 &Przyjmowanie zleceń na otwarcie\\
 \hline
9:00 &Określenie kursu na otwarcie \\ \hline 9:00 --- 16:10 & Notwania ciągłe\\
\hline
16:10 -- 16:20&Przyjmowanie zleceń na zamknięcie \\ \hline 16:20& Określenie kursu na zamknięcie\\
\hline 16:20 -- 16:30 &Dogrywka\\
 \hline
 8:30--9:30 &Przyjmowanie zleceń na otwarcie następnej sesji\\
 \hline
\end{tabular}
\end{center}
\caption{Harmonogram notowań ciągłych -- kontrakty terminowe}
\tag{3}
\end{table}


\begin{table}[h]
\begin{center}
\begin{tabular}{|c|l|}
\hline
8:30--11:00 &Przyjmowanie zleceń na otwarcie\\
 \hline
11:00 --11:15&Interwencja \\ \hline 11:15 & Określenie kursu jednolitego (fixing)\\
\hline 11:15 -- 11:45&Dogrywka \\ \hline
11:45-- 14:45 &Przyjmowanie zleceń na otwarcie\\
 \hline
14:45 -- 15:00&Interwencja \\ \hline 15:00 & Określenie kursu jednolitego (fixing)\\
\hline 15:00 -- 15:30&Dogrywka \\ \hline
 15:30-16:35 &Przyjmowanie zleceń na otwarcie następnej sesji\\
 \hline
\end{tabular}
\end{center}
\caption{Harmonogram notowań jednolitych} \tag{4}
\end{table}


Zlecenia w Warsercie\index{zlecenie!rodzaje}. Składając zlecenie inwestor musi określić: rodzaj oferty (kupno lub sprzedaż) limit ceny lub rodzaj zlecenia bez limitu ceny termin ważności zlecenia nazwę papieru wartościowego/instrumetu finansowego, który chce kupić/sprzedać liczbę papierów wartościowych dodatkowe warunki wykonania zlecenia

\begin{enumerate} \item Zlecenia z limitem ceny W tym zleceniu inwestor określa cenę po jakiej chce kupić lub sprzedać dany instrument finansowy. W przypadku kupna jest to cena, powyżej której składający zlecenie nie godzi się na realizację zlecenia, zaś dla zleceń sprzedaży jest to cena, poniżej której inwestor nie chce sprzedać papierów. \item Zlecenia bez limitu ceny \begin{itemize} \item Zlecenia PCR - Po Cenie Rynkowej\index{zlecenie!Po Cenie Rynkowej}mogą być wprowadzane na giełdę wyłącznie w trakcie notowań ciągłych z wyłączeniem okresów równoważenia rynku. Są one realizowane po cenie pierwszego najlepszego zlecenia przeciwstawnego. Niezrealizowana część zlecenia PCR staje się zleceniem z limitem ceny równym kursowi po jakim dokonana została ostatnie transakcja. Zlecenia po cenie rynkowej mogą zawierać dodatkowe warunki dotyczące wielkości minimalnej lub wielkości ujawnianej. \item Zlecenia PCRO - Po Cenie Rynkowej na Otwarcie\index{zlecenie!Po Cenie Rynkowej na Otwarcie} stosowane są przy fixingu, przyjmowane na giełdę w fazie przyjmowania zleceń na otwarcie i zamknięcie w systemie notowań ciągłych i systemie kursu jednolitego oraz w okresach równoważenia rynku. Realizowane są - odpowiednio - po kursie otwarcia, zamknięcia, po kursie jednolitym lub określonym w wyniku równoważenia. Niezrealizowana część zlecenia staje się zleceniem z limitem ceny równym odpowiednio: kursowi otwarcia, zamknięcia, kursowi jednolitemu lub kursowi określonemu w wyniku równoważenia rynku. Zlecenia te nie mogą zawierać dodatkowych warunków limitu aktywacji, wielkości minimalnej i wielkości ujawnianej oraz nie mogą być modyfikowane w fazie interwencji. \item Zlecenia PKC - Po Każdej Cenie\index{zlecenie!Po Każdej Cenie}mogą być przekazywane na giełdę we wszystkich fazach w systemie notowań ciągłych oraz w systemie kursu jednolitego, z wyjątkiem faz interwencji i dogrywki. Zlecenia te złożone w trakcie przyjmowania zleceń na otwarcie, na zamknięcie, na notowania jednolite oraz w okresie równoważenia rynku podlegają realizacji - odpowiednio - po kursie otwarcia, zamknięcia, kursie jednolitym lub kursie określonym w wyniku równoważenia rynku. Zlecenia PKC nie podlegają modyfikacji w fazie interwencji. Natomiast w fazie notowań ciągłych, z wyjątkiem okresów równoważenia rynku, jeżeli na realizację czeka co najmniej jedno zlecenie przeciwstawne z limitem ceny, zlecenie PKC podlega realizacji po cenie lub cenach zgłoszonych wcześniej, a niezrealizowanych najlepszych zleceń przeciwstawnych. \end{itemize} \end{enumerate}\index{zlecenie!warunki dodatkowe} Jeżeli w chwili składania zleceń po każdej cenie w fazie notowań ciągłych w arkuszu zleceń nie ma zleceń przeciwstawnych z limitem ceny, zapewniających pełną realizację zlecenia PKC, rozpoczyna się proces równoważenia rynku, a zlecenia PKC tracą ważność. Zlecenia PKC jak i PCRO nie są przyjmowane w przypadku warrantów, praw poboru i na pierwszą sesję, na której notowany jest dany papier wartościowy. Dodatkowe warunki wykonania zlecenia: z minimalną wielkością wykonania - Wmin warunek wielkości ujawnianej - WUJ zlecenia z limitem aktywacji - LimAkt W przypadku zleceń z tym samym limitem ceny i warunkiem limitu aktywacji, o kolejności ich realizacji decyduje: w fazie notowań ciągłych (z wyjątkiem równoważenia): czas przyjęcia - w przypadku zleceń z tymi samymi limitami aktywacji, lub czas ujawnienia - w przypadku zleceń z różnymi limitami aktywacji w przypadku zleceń realizowanych po kursie otwarcia (zamknięcia), kursie jednolitym, kursie określonym w wyniku równoważenia - czas przyjęcia na giełdę. Zlecenia z limitem aktywacji ujawnione w trakcie notowań ciągłych oraz w wyniku określenia kursu otwarcia (zamknięcia), kursu jednolitego lub kursu określonego w wyniku równoważenia pozostają w arkuszu zleceń jako zlecenia bez warunku limitu aktywacji.

\index{zlecenie!termin ważności} Zlecenia mogą mieć termin ważności określony w formie konkretnej daty, oznaczony jako do końca sesji giełdowej, ważność domyślna,

do pierwszego wykonania lub warunek wykonaj lub anuluj. Zlecenie

ważne do pierwszego wykonania obowiązuje do momentu zawarcia pierwszej transakcji (lub pierwszych transakcji, jeżeli zlecenie realizowane jest jednocześnie w kilku transakcjach). Zlecenie jest realizowane natychmiast po wprowadzeniu i może zostać zrealizowane tylko częściowo. Jeżeli będzie zrealizowane częściowo, niezrealizowana część traci ważność. Zlecenia te mogą być przekazane na giełdę we wszystkich fazach w systemie notowań ciągłych oraz w systemie kursu jednolitego, z wyjątkiem fazy interwencji. Zlecenie z oznaczeniem ważności wykonaj lub anuluj ważne jest do momentu zawarcia pierwszej transakcji (lub pierwszych transakcji, jeżeli zlecenie realizowane jest jednocześnie w kilku transakcjach). Zlecenie jest realizowane natychmiast po wprowadzeniu, ale wyłącznie w całości - nie może być zrealizowane częściowo. W przypadku gdy układ zleceń w arkuszu po przeciwnej stronie nie pozwala na realizację zlecenia w całości, traci ono ważność. Należy pamiętać, że jeżeli w fazie notowań ciągłych lub w fazie dogrywki w chwili składania zlecenia z oznaczeniem ważności do pierwszego wykonania albo wykonaj lub anuluj, w arkuszu zleceń brak zleceń przeciwstawnych z limitem ceny umożliwiającym zawarcie transakcji, zlecenie traci ważność.


\section{Regulowany rynek pozagiełdowy} Rynek pozagiełdowy\index{rynek!pozagiełdowy} (over-the-counter, OTC) to instytucja umożliwiająca obrót akcjami niecieszącymi się wystarczającym zainteresowaniem inwestorów by być notowane na giełdzie\footnote{Wejście na gieldę jest dosyć kosztowne znane są duże koncerny (np Apple Computer Inc.) które z własnego wyboru pozostają na rynku pozagiełdowym} bądź śa spółkami nowopowstałymi, obligacjami komunalnymi, niestandaryzowanymi kontraktami terminowymi itp. Najbardziej znanym rynkiem pozagiełdowym jest NASDAQ\index{NASDAQ} (National Association of Securities Dealers Automatic Quatation) - notuje się na nim prawie 6000 walorów. W Polsce funkcję tę pełni Centralna Tabela Ofert (CTO),\index{Centralna Tabela Ofert} która działa od grudnia 1996 roku.

Przypisy

  1. Najaktualniejsze informacje można znaleźć na oficjalnej stronie GPWW: http://www.gpw.com.pl/
  2. Podobne systemy wykorzystywane są m.in. w Paryżu, Brukseli, Amsterdamie, Chicago oraz Singapurze.

Finansowanie działalności poprzez rynki finansowe.

finasowanie kapitałem i długiem

emisja akcji, IPO, kolejne emisje, zasady, rola memorandum

czy warto buyć spółka publiczną

Emisja instrumentów dłużnych,- obligacje, papiery komercyjne- zasady- obrót.

Venture capital i private equity

Oszczędności gospodarstw domowych

definicja gospodarstwa domowego- rola w ekonomii

Gospodarstwo domowe odgrywa niezwykle istotna funkcje w gospodarce. Jest to istotne ogniwo gospodarki wpływajace na jej kształt aktywnie lub tez podlegajace szeregowi wpływów. W tym rozdziale uwaga skupiona bedzie na jego roli w tworzeniu oszczedności a szcególnie na tym jak oszczednosci sa lokowane i jak wpływaja na rynki finansowe i ja role odgrywaja w kształtowaniu gospodarki kraju. efinicje gospodarstwa domowego najczesciej koncentruja sie na brzmieniu zblizonych do ponizszego stwie3rdzenia: Gospodarstwo domowe to podmiot gospodarczy,w skład , którego wchodzi jedna lub wiecej osób, wspólnie się utrzymujących w ogromnej większości połączonych więzami biologicznymi i stanowiących rodziny.

Gospodarstwo domowe ktorego nazwa grecka dała brzmienie terminowi - ekonomia charakteryzuje sie posiadaniem oraz zarządzaniem wspólnym majątkiem oraz wspólnym budżetem w celu zaspokajania głównych potrzeb członków gospodarstw domowych. Gospodarowanie jest to proces zarządzania dostępnymi funduszami, materiałami, tak by czerpać z nich jak najwięcej korzyści. W każdej gospodarce rynkowej występują dwa główne podmioty gospodarcze: gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa. Gospodarstwo domowe jest konsumentem oraz właścicielem zasobów (środków), przedsiębiorstwo – producentem i użytkownikiem zasobów.

Gospodarstwo domowe dostarcza przedsiębiorstwom czynników produkcji: kapitału pieniężnego, pracy, a także ziemi. Przedsiębiorstwa dostarczają gospodarstwom domowym środków do zaspokajania ich potrzeb: dóbr i usług oraz wynagrodzenia za dostarczone czynniki produkcji. Gospodarstw domowe niezależnie od wielkości ma możliwość decydowania o tym, jak i gdzie zastosować zasoby, które posiada. Każde gospodarstwo domowe ma też możliwość decydowania o tym, co i ile konsumować. Każde gospodarstwo dąży do maksymalizacji swojego zadowolenia, i tym kieruje się przy podejmowaniu decyzji. Gospodarstwa domowe mają potrzeby, których zaspokojenie odbywa się przez konsumpcję dóbr i usług. Celem gospodarstwa domowego jest maksymalizacja użyteczności, dostepnych dla niego, dóbr i usług. Innymi słowy gospodarstwo będzie zainteresowne tymi dobrami i usługami, które są w stanie dostarczyć mu najwięcej korzysci. Decyzje gospodarcze gospodarstw domowych są ukierunkowane z jednej strony na pozyskiwanie dóbr i usług służących konsumpcji, z drugiej zaś na otrzymywanie dochodów. Gospodarstwo domowe zainteresowne jst tym , by powstały warunki do najlepszego zaspokojenia jego potrzeb. Działania gospodarcze gospodarstwa domowego koncentruja sie na:

•gospodarowaniu posiadaną siłą roboczą

•konsumpcji

Gospodarujac siłą roboczą gospodarstwa decydują, w jaki sposób uzyskają dochody, natomiast w konsumpcji manifestują swe oczekiwania dotyczące rodzajów i ilości dóbr i usług, na które ich popyt wzrośnie. Integralną częścią konsumpcji są oszczędności, ponieważ gospodarstwo domowe oszczędza nieskonsumowaną część posiadanego dochodu.

Rola oszczędności w gospodarce

W systemie gospodarki obserwujemy szereg powiazań i zaleznosci powodujacych przepływy środków finansowych miedzy podmiotami . Schematyczny obraz tych zalezności przedstawia prezentowany obok schemat powstały po inspiracji niepodpisaną pracą z Internetu.

Gospodarka- gospodarstwa domowe

Funkcjonując w systemie powiązań gospodarki kazde gospodarstwo domowe musi podejmować trzy podstawowe decyzje:

Ile potrzebuje kazdego produktu czy usług ( popyt)?

Ile pracy musi swiadczyć ( podaż)?

Ile może skonsumować( wydać) dzisiaj a ile może odłożyc na później ( oszczednosci)?

O popycie na usługi i produkty decydują następujące czynniki:

-Dochód gospodarstwa.

-Wielkość posiadanego majątku.

-Ceny podobnych produktów na rynku dostepnym dla gospodarstwa.

-Preferencje konsumenckie ( wzory, style , smaki).

-Oczekiwania co wielkosci przyszłych dochodów , cen, koniunktury.


Potrzeby konsumpcyjne gospodarstw domowych znajduja sie pod ustawicznym wpływem cen na rynku. Ceny wpływaja na gospodarstwa rynkowe na dwa sposoby:

  • Konsumcja się zmienia albowiem siła nabywcza ulega zmianie ( efekt dochodów).
  • konsumpcja się zmienia bo pojawiają się inne możliwości wydatkowania ( efekt zastąpienia).

Ciekawym efektem zapotrzebowania i ceny jaką sie przypisuje produktowi jest tzw efekt wody-brylantu. Efekt ten, popularnie mówiac, polega na tym ,że rzeczy powszechne w użyciu mają niewielką wartość na rynku a rzeczy o wysokiej wartości rynkowej mają niewielką wartość użytkową.

Aby zaspakajć swe potrzeby konsumpcyjne gospodarstwa domowe muszą dokonywać następujacych wyborów na rynku pracy:

  • Czy pracować?
  • Ile pracować?
  • W jakim charakterze i dziedzinie pracować?

Oczywiście te wybory są dodatkowo uwarunkowane dostępem do miejsc pracy, stawkami na rynku płac i umiejętnościami posiadanymi przez członków gospodarstw domowych. Stawki na rynku płac są, niestety uwarunkowane równowagą między podażą a popytem na dane umiejętności oraz równowagą opłacalności. Równowaga opłacalności to równowaga między tym, by czegoś nie robić ( odpoczynek) a robić. Każdy kto decyduje sie szukać swej szansy na rynku pracy wybiera między , przyjemnosciami nie pracowania a stawkami za pracę oferownymi przez rynek, widzianymi przez przyzmat dóbr, które zamierza sie nabyć w zamian za wynagrodzenie.

Ta perspektywa nabyswania dóbr i usług zawiera też opcje oszcędzania czyli odkładania konsumpcji w czasie. Gospodarstwa domowe mogą użyć bieżące swe dochody do finansowania przyszłych wydatków ( oszczedzania) lub moga użyć przyszłe dochody do sfinansowania dzisiejszych wydatków- (pożyczanie, branie kredytów). Równowaga konsumcji bieżacej i oszczedzania regulowana jest wysokościa stóp procentowych . Niskie stopy procentowe zachęcają do brania kredytów, wysokie stymulują oszczędzanie. Poziom oszczedności wykazuje równiez podatność na inne czynniki np; poziom dochodów gospodarstw domowych. Gromadzenie oszczędności przez osoby indywidualne ma ogromne znaczenie dla gospodarki. Stanowią one źródło kapitału finansowego, który jest czynnikiem niezbędnym do inwestycji będących jednym ze źródeł wzrostu gospodarczego. oszczędzanie nadwyżek finansowych przez konsumentów ogranicza ich wydatki, a tym samym łagodzi presję na wzrost cen. Duża ilość zaoszczędzonych środków zapewnia stabilność pieniądza oraz rozwój rynku finansowego. Duże oszczędności zmniejszają ponadto negatywny wpływ deficytu budżetowego na inwestycje. Zbyt niskie oszczędności w stosunku do inwestycji sprawiają, że gospodarka jest w nierównowadze i musi korzystać z kapitału zagranicznego. W długiej perspektywie zgromadzone środki przyczyniają się do wzrostu dobrobytu, stwarzając warunki do zwiększenia konsumpcji w przyszłości.

struktura oszczędności w Polsce

Gospodarstwa domowe swoje nadwyżki finansowe oszczędzają poprzez lokowanie ich w różne formy inwestycji kapitałowych. Możliwość oszczędzania powstaje dopiero w sytuacji,gdy środki finansowe gospodarstw domowych są na tyle duże, że po zaspokojeniu podstawowych potrzeb związanych z ich funkcjonowaniem pozostaje nadwyżka. Wykorzystanie tej nadwyżki na cele oszczędzania zależy od skłonności gospodarstw domowych do oszczędzania, której miarą jest m.in. relacja oszczędności do PKB. W Polsce skłonność do oszczędzania jest niewielka w porównaniu z większością krajów rozwiniętych.

Poziom oszczędności a średni dochód. Polska. z pracy doktorskiej SGGW- Szponarowicz-2009

Zasadniczym czynnikiem determinującym wielkość konsumpcji jest dochód gospodarstwa domowego. Jego wzrost przekłada się jednak na wzrost spożycia tylko do pewnego stopnia, gdyż udział wydatków na konsumpcję w strukturze wydatków ogółem maleje wraz ze wzrostem dochodu. Intensywność potrzeb zmniejsza się w miarę ich zaspokajania, dlatego też przyrost zadowolenia związany ze zwiększeniem konsumpcji danego dobra jest coraz mniejszy. Wzrost dochodu powoduje więc obniżenie skłonności do konsumpcji, co powinno skutkować zwiększeniem skłonności do oszczędzania. W miarę wzrostu dochodu maleje też krańcowa skłonność do konsumpcji mierzona jako stosunek przyrostu wydatków konsumpcyjnych do przyrostu dochodów. Tendencja ta jest wynikiem powiększania się stanu posiadania gospodarstwa i coraz wyższego standardu jego wyposażenia.

struktura oszczędności gospodarstw domowych- Szponarowicz- praca dok.SGGW 2009

Ponadto awersja do ryzyka, przejawiającego się niepewnością uzyskania dochodów na niezmienionym poziomie w przyszłości, skłania gospodarstwa do zabezpieczenia się przed taką ewentualnością poprzez oszczędzanie. Oszczędzanie to lokowanie środków w rózne nożliwości rynkowe.

Oszczednosci gospodarstw domowych-klasy aktywów

Przejście do gospodarki rynkowej jakie miało miejsce w Polsce w początku lat 90- siątych XX wieku, pozwoliło na czynienie porównań statystyk danych finansowych do innych krajów o gospodarce rynkowej. Zmiany gospodarcze jakie były spowodowane zmianą formy gospodarki spowodowały wzrost dochodów gospodarstw rynkowych. Jednakże w początkowym okresie wspomnianych lat wzrostowi dochodów nie towarzyszył wzrost poziomu oszczędności. Polepszenie warunków zycia i wolnorynkowy dostęp do towarów spowodował naturalny trend przeznaczania wzrastajacych dochodów na zakupy sprzętu gospodarstw domowych. Trend ten był widoczny z dużą wyrazistością w Polsce z powodu duzej intensywności i nagromadzeniu tych zakupów w bardzo krótkim okresie czasu. Ogólna sytuacja gospodarcza w Polsce sprzyja natomiast rozwojowi oszczędności indywidualnych. Ponieważ, jak wynika z danych empirycznych, poziom oszczędności w skali gospodarki jest rosnącą funkcją dochodu, należy odnotować fakt, że w Polsce PKB per capita według parytetu siły nabywczej w cenach stałych rośnie nieprzerwanie od 1992 r. i do 2006 r. zwiększył się z 5,7 tys. dolarów do 13,8 tys. dolarów (IMF 2006). Znajduje to odzwierciedlenie w większej zamożności społeczeństwa oraz możliwościach w zakresie oszczędzania. Struktura oszczedności, czyli udział róznych form inwestowania w całkowitej masie oszczędności, jest różny w każdym kraju. Zależy nie tylko od preferencji jego mieszkańców ale i od rozwoju sektora finansowego w danym kraju. Rola sektora bankowego w systemie finansowym Polski jest znaczacy. Aktywa banków pokrywają 80% całkowitych aktywów sektora finansowego. Jak sie można spodziewać, najbardziej znacząca część oszczędności Polaków tradycyjnie jest zgromadzona na lokatach terminowych w bankach.

Oszczędności podmiotów gospodarczych. Polska

Poziom depozytów bankowych w okresie od końca 2000 r. do końca czerwca 2002 r. wzrastał z poziomu 179,0 mld PLN do 209,5 mld PLN. Od tego momentu obserwuje się obniżanie poziomu depozytów i przepływ części oszczędności w kierunku funduszy inwestycyjnych. Okresowe wahania atrakcyjności lokat bankowych czy tez wiekszej atrakcyjnosci innych sposobów lokowania nakłada sie ma wzrastajacy poziom lokat zwiazany ze wzrostem poziomu oszczedności. Inne rodzaje instytucji finansowych zaczęły się silnie rozwijać od połowy lat 90-tych. Przykładem tego mogą być fundusze inwestycyjne, które praktycznie w historii naszego kraju nie istniały do 92 roku. Kilka kolejnych lat wzrostu ilości funduszy inwestycyjnych nie zmieniało sumy aktywów zainwestowanych w te forme oszczedzania.

aktywa funduszy inwestycyjnych

Począwszy od roku 2000 obserwowany był gwałtowny wzrost aktywów w funduszach inwestycyjnych. Konsekwentna polityka redukcji stóp procentowych miała pozytywny wpływ na atrakcyjność funduszy. Obniżane stopy oprocentowania depozytów bankowych zmuszały inwestorów do poszukiwania alternatywnych lokat. Fundusze obligacyjne znalazły wielu inwestorów akceptujących oferowane przez nie wyniki, biorąc pod uwagę poziom ryzyka oferowanych portfeli. Ponieważ w okresie kilku lat wahania stóp procentowych odbywały się w jedną stronę, fundusze obligacji wydawały się być pozbawionym ryzyka instrumentem inwestycyjnym, oferującym znaczne dochody.Do 2003 roku fundusze obligacji świeciły swe dni triumfu. Ale to, co było powodem ich rosnącej popularności było również źródłem ich klęski. Nie tyle klęski funduszy a raczej klęski inwestorów nie oceniających ryzyka inwestycji. W momencie, gdy stopy spadły do poziomu kilu procent inwestorzy stwierdzili, że dochód wypracowywany przez te fundusze jest niższy od ich apetytów. Zmienili więc swe preferencje dotyczące funduszy wybierając bardziej ryzykowne bądź rezygnując z inwestowania w fundusze w ogóle. Jednakże zainteresowanie funduszami inwestycyjnymi rosło. Tempo wzrostu aktywów w przykładowym roku 2002 było w Polsce najszybszym tempem wzrostu aktywów funduszy w całej Europie. Jednym z powodów tak rekordowych wyników funduszy w naszym kraju był bardzo niski poziom startu. Porównując aktywa funduszy inwestycyjnych do Produktu Krajowego Brutto - wskaźnik ten na koniec roku 2003 wyniósł w Polsce ok.4%. Dla porównania w krajach 15 – tki Unii Europejskiej współczynnik ten kształtował się na poziomie ponad 50%.

Fundusze Emerytalne. Struktura portfela


Otwarte fundusze emerytalne (OFE) stanowią kapitałową cześć nowego systemu emerytalnego, tzw. II filar. Istotą działalności otwartych funduszy emerytalnych jest gromadzenie i inwestowanie środków pieniężnych członków OFE z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego. Środki pieniężne trafiają do OFE poprzez ZUS w postaci części składek na ubezpieczenie emerytalne: do OFE trafia 7,3% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne. Fundusze emerytalne inwestuja środki przeznaczone na przyszłe emerytury na rynku kapitałowym. Limity inwestycyjne funduszy emerytalnych są bardzo skrupulatnie regulowane ustawowo. Zarządzający funduszami emerytalnymi nie mogą dywersyfikować ryzyka kraju i wszystkie aktywa tych funduszy są inwestowane w Polsce. Proporcje aktywów tych funduszy angażowanych w instrumenty dłużne i udziałowe niewiele się zmieniają i są prawie stałe w czasie. Znikome potrzeby płynnościowe tych funduszy powodują niski udział w ich portfelach depozytów krótkookresowych i innych instrumentów rynku pieniężnego. W efekcie, największa część aktywów funduszy emerytalnych była i jest lokowana w obligacjach Skarbu Państwa. Kolejną co do wielkości część aktywów stanowią inwestycje w akcje spółek notowanych na GPW w Warszawie.

Cichy bohater sukcesu gospodarczego - czyli rola oszczędności w gospodarce polskiej.

Aktywa zgromadzone w ramach oszczędności gospodarstw domowych sa inwestowane w gospodarke kraju.Rosnący poziom inwestycji oszczędności w akcje spółek giełdowych, ich paiery dłużne , finasowanie rozwoju gmin i tworzenie bazy kreedytowej dla banków poprzez wzrost bazy depozytów jest tendencją ze wszech miar korzystną dla gospodarki polskiej. Jak bowiem wykazały doświadczenia przepływów kapitałowych w latach 90–tych najbardziej korzystny i trwały rozwój gospodarczy jest budowany na oszczędnościach obywateli kraju. Budowanie rozwoju na kapitałach zagranicznych jest bardziej ryzykowne. Jak wykazały doświadczenia kryzysów finansowych lat dziewięćdziesiątych i analiza przepływu strumieni kapitałowych, kapitał zagraniczny w czasach nadchodzących kryzysów „ucieka”, pozostawiając straty wśród inwestorów lokalnych i przenosi się w nowe miejsca. Trwałość rozwoju ekonomicznego zależy od dojrzałości lokalnych rynków ich głębokości i płynności jakie mogą zaoferować. Nie jest to jedynie wielkość stopy oferowanego zwrotu ale transparencja tych rynków i zachowanie zasad corporate governance. Należy bowiem pamiętać, że w procesie inwestowania, beneficjentem inwestycji nie jest tylko inwestor otrzymujący zyski z inwestycji ale i miejsce gdzie realizowana jest inwestycja, generująca szereg miejsc pracy i dodatkowe dochody, przez co wzrost konsumpcji ale i kraj na terenie którego zlokalizowana jest inwestycja poprzez wzrost wpływów z podatków.

Inwestowanie oszczędnosci- ryzyko zarzadzania

Mit zysku bez ryzyka

Każda decyzja wyboru ma swoje uwarunkowania. Szczególnie wyraźnie widać to przy inwestowaniu. Nie ma bowiem zysku bez ryzyka. Rynkiem, między innymi rządzą dwie siły : strach i chciwość. Każdy chciałby zarobić jak najwięcej ale boi się. Rynek daje szansę ale kosztem ryzyka. Im większe ryzyko tym większa szansa na zysk ale i na stratę. Każdy ma inny poziom akceptacji strachu. Indywidualnie należy wybrać taki sposób inwestowania aby móc spać spokojnie. Nie boją się tylko te osoby , które nie maja pojęcia o ryzyku. Należy podkreślić, że jest różnica między ryzykiem a hazardem. Rynek to nie hazard. Hazard to cos co nie da się kontrolować. Hazard występuje w grach losowych. Na rynku się nie gra. Na rynku się inwestuje a ten proces zakłada znajomość i kontrolę ryzyka.

Zarządzanie nadwyżką finansową

Zarówno firmy jak i osoby fizyczne dysponują pewnymi środkami finansowymi ,ktore nie sa konieczne by przeznaczyć je na konsumpcje czy tez finansowanie działalności gospodarczej.Środki te mozna zainwestować na rynkach finansowych, tak by generowały dochody kapitałowe przez dłuzszy lub krótszy okres inwestycji. Inwwestycja na dłuzszy okres albo zarządzanie bieżącą płynnościa to proces racjonalnego wyboru instrumentów finansowych i ograniczania ryzyka tego procesu. roces alokowania środków wymaga podobnej logiki działania, przyczym w przypadku zarzadzania gotówka wymaga dodatkoweej analizy zwiazanej z wymogami płynnosciowymi i ekonomia procesu inwestowania i likwidacji inwestycji.

Zarzadzanie płynnością

Wyzwania rynkowe stojące przed gospodarką zmuszają wszystkich odpowiadających za zarządzanie do poszukiwania bardziej efektywnych i tańszych metod zarządzania każdym odcinkiem działalności. Wyzwanie to dotyczy nie tylko firm produkcyjnych czy usługowych, ale i organizacji, fundacji oraz jednostek administracji państwowej i samorządowej. Gotówka - niedoceniana jako klasa aktywów, ostatnio cieszy się niebywałym zainteresowaniem. Zarówno jej brak, jak i nadmiar, spędza sen z oczu właścicielom i osobom zarządzającym firmami. Brak gotówki uniemożliwia bowiem realizację celów biznesowych (produkcyjnych i sprzedażowych), a jej nadmiar zmniejsza efektywność działania. Krótka analiza myślowa prowadzi do wniosku, że gotówkę należy traktować podobnie jak zapasy w działalności operacyjnej firmy. Oznacza to, że gotówka musi być „na składzie” i musi być dostępna w każdej chwili. Z praktycznych obserwacji poziomu gotówki w firmie widać jak nieregularne krzywe obrazują jej stan i jak wiele jest na nich wzrostów i spadków. Jeśli gotówka „leży” w firmie, to oczywiste jest, że „nie pracuje”, zatem ”nadmiar” trzeba zainwestować, ale tu rodzi się szereg pytań. W co zainwestować? Ile kosztuje inwestowanie? Jakie informacje trzeba mieć by ocenić właściwie ryzyko inwestycji, czy posiadamy odpowiednie zasoby zarówno intelektualne jak też materialne, aby samodzielnie prowadzić proces alokacji, czy możemy obniżyć ryzyko? Czy jesteśmy pewni, że będziemy mieli dostęp do gotówki w każdej chwili i że jej ilość nie zmniejszy się? Wiele pytań zostaje bez odpowiedzi, gdyż zarządzanie gotówką jest przedsięwzięciem niezmiernie trudnym. Do tego dochodzi ocena efektywności kosztowej dokonywanych operacji, księgowanie i jego koszty itd.

Optymalizacja poziomu gotówki w firmie

Traktując gotówkę jako zapas i optymalizując jej poziom „na składzie”, czyli opierając się na tzw. modelu Baumola1 można po procesie optymalizacji uzyskać wynik określający optymalny poziom gotówki w kasie firmy. Wynosi on:

P_{opt}=\sqrt{\frac{2 T D}{i}}

gdzie i- to stopa procentowa, D - roczny poziom płatności gotówkowych firmy, a T to koszty transakcji (koszt umorzenia instrumentu finansowego w którym lokowana jest gotówka). Optymalny poziom gotówki jest wyższy gdy koszty transakcji są wysokie lub stopy procentowe niskie. Powyższy model funkcjonuje dobrze tak długo jak firma równomiernie „zużywa” zapas gotówki. Ale nie zdarza się to często i jest uproszczeniem. W świecie realnym często sa tygodnie gdy skutkiem płatności faktur do firmy wpływają duże sumy i obserwuje się duży strumień wpłat netto a też są tygodnie gdy firma musi płacić dostawcom i wtedy są wypływy netto gotówki. Biorąc pod uwagę możliwość wypływów i wpływów gotówki netto, inaczej do tworzenia modelu zarządzania gotówką podeszli Miller i Orr2 zakładając, że fluktuuje ona w górę i w dół. Istnieje poziom górny, po przekroczeniu którego gotówka lokowana jest w krótkotrwałe instrumenty finansowe i poziom dolny, gdy trzeba sięgnąć do rezerw i zlikwidować pozycje w krótkoterminowych instrumentach finansowych. Po przyjęciu jeszcze pewnych uproszczeń , wspomniani autorzy wyliczyli optymalny poziom gotówki jako równy:

R=\sqrt[3]{\frac{3 f \sigma^2}{4r}} gdzie: f- koszty transakcji, - wariancja dziennych przepływów gotówki. r –stopa procentowa. Ten sposób zarządzania gotówką przeszedł szereg testów . Słabością tego modelu jest założenie, że przepływy dzienne są całkowicie nieznane. Żaden z zarządzających na taki luksus sobie obecnie nie może pozwolić.W praktyce gospodarczej gotówka, a raczej zarządzanie nią, wymaga coraz więcej wysiłku i umiejętności. Metoda, jaką przyjmie firma w wyborze sposobu wyznaczania maksymalnego, optymalnego poziomu gotówki zależy w dużej mierze od przyjętej w swej praktyce polityki zarządzania majątkiem obrotowym. W praktyce gospodarczej gotówka, a raczej zarządzanie nią, wymaga coraz więcej wysiłku i umiejętności. Metoda, jaką przyjmie firma w wyborze sposobu wyznaczania maksymalnego, optymalnego poziomu gotówki zależy w dużej mierze od przyjętej w swej praktyce polityki zarządzania majątkiem obrotowym.

Kryteria decyzyjne w procesie inwestycyjnym

Jest wiele sposobów zagospodarowania nadwyżek gotówki. Istnieją jednak pewne uniwersalne zasady, które należy starannie rozważyć biorąc pod uwagę proces alokacji. Pierwsze kryterium, które musi być starannie analizowane, wynika z natury gotówki jako zapasu. Dla prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa gotówka jest konieczna i jeśli została wypracowana to nie może zmaleć w procesie alokacji. Taki sposób myslenia dotyczy równiez lokowania środków, ktore zamierzamy inwestowac na okres dłuzszy. Pierwszym kryterium gospodarki gotówką jest więc bezpieczeństwo alokowanych środków. Kolejnym kryterium jest płynność alokowanych środków. Środki te muszą być dostępne w każdym momencie, gdy są potrzebne. Kolejnym kryterium jest stopa zwrotu z procesu alokacji - efektywna stopa zwrotu, czyli beneficje z procesu alokacji pomniejszone o koszty procesu zarządzania, księgowania, – o czym często się zapomina. Bezpieczeństwo lokowania to szerokie spektrum zagadnienia ryzyka i sposobów jego minimalizacji. Ryzyko, jakie należy w tym miejscu rozważyć to przede wszystkim ryzyko kredytowe instrumentu używanego w procesie alokacji oraz ryzyko kredytowe instytucji, w której posiadaniu znajdą się nasze środki (bank, emitent papieru wartościowego, itd.). Płynność– gotówka jest rezerwą, która może być potrzebna w każdej chwili. Zarządzanie płynnością to szukanie równowagi miedzy tym, że nie zainwestowana gotówka nie pracuje a nawet ulega dewaluacji a potencjalnymi kłopotami firmy, która posiada zainwestowane środki, ale nie ma, czym płacić swych codziennych zobowiązań, co może w skrajnych przypadkach prowadzić do naliczania karnych odsetek. Efektywną stopę zwrotu z zainwestowania gotówki utożsamia się najczęściej z odsetkami od zainwestowanej gotówki. Przy wyliczaniu efektywności procesu alokacji i stopy zwrotu należy wziąć pod uwagę dni „bezodsetkowe” – czyli dni w których pieniądze nie pracują, przepływając między instytucjami. Do kosztów należy wliczyć nie tylko opłaty, ale też koszty samego procesu zarządzania (w tym księgowania operacji), czyli wynagrodzenia osób zatrudnionych w procesie zarządzania. Trzy przedstawione powyżej kryteria są podstawowym zestawem kryteriów stosowanych w przypadku każdego z opisanych poniżej sposobów lokowania gotówki.

Inwestowanie samodzielne na rynkach finansowych- ryzyka inwestycyne

Ze względu na to, że omawiane inwestycje dotyczą rezerw, najważniejsze pytanie, jakie powstaje brzmi: kiedy można zamienić posiadaną inwestycję na gotówkę bez umniejszania kwoty poprzednio zainwestowanej. Takie postawienie sprawy wyklucza inwestycje w instrumenty właścicielskie a wykorzystanie instrumentów dłużnych ogranicza do krótkoterminowych. Konsekwencją tego ograniczenia jest wybór miedzy krótkoterminowymi papierami dłużnymi a instrumentami rynku pieniężnego. Najważniejsze kryteria, którymi należy się kierować przy tego typu wyborze to ryzyko kredytowe, zbywalność i termin do wykupu. Ryzyko kredytowe odnosi się do możliwości spłaty przez emitenta papieru wartościowego, certyfikatu depozytowego, lokaty bankowej na czas i w całości zainwestowanej kwoty wraz z należnymi odsetkami. Zwyczajowo przyjmuje się, że dług zaciągnięty przez Skarb Państwa jest pozbawiony ryzyka. Ze względu na to, że firmy inwestują chwilowe nadwyżki gotówki, celem inwestycyjnym takich operacji są instrumenty, których poziom ryzyka kredytowego jest niski lub zerowy. Ryzyko stopy procentowej – odnosi się do zachowania się instrumentu finansowego w przypadku zmian rynkowych stóp procentowych. Generalnie relacja zmiany ceny instrumentu dłużnego w przypadku zmiany stóp procentowych nosi cechy korelacji ujemnej. Znaczy to, że przy wzroście stóp procentowych cena instrumentu dłużnego maleje. Znaczy to, że jeśli po wzroście stóp procentowych firma zmuszona będzie zbyć, nabyty przed zmianą, dłużny papier wartościowy, to zbędzie go po niższej cenie, co prawdopodobnie uszczupli kapitał. Ryzyko kursowe - jeśli instrument dłużny jest denominowany w innej walucie niż waluta, w której prowadzimy codzienne rozliczenia, to zmiana kursu a szczególnie umocnienie się PLN, jeśli jest to nasza waluta rozliczeniowa, może grozić stratą z inwestycji. Zbywalność polega na tym jak szybko jesteśmy w stanie upłynnić posiadany instrument dłużny, przed terminem jego wykupu, bez narażania się na zbyt niską cenę jego sprzedaży. Instrumenty rynków finansowych mogą się znacznie różnić swą zbywalnością. Główną przesłanką oceny płynności danego instrumentu jest istnienie aktywnego rynku wtórnego obrotu tym instrumentem - jakie są na nim obroty i ilu jest na nim aktywnych uczestników. Zaleca się inwestować w instrumenty łatwo zbywalne, czyli płynne. Termin do wykupu, zapadalność – aby minimalizować ryzyko zmienności stóp procentowych firmy zazwyczaj ograniczają się do inwestycji w papiery dłużne o terminie do wykupu odległym o nie więcej niż rok. Dłuższe papiery są bardziej czułe na zmienność stóp procentowych. W inwestycjach gotówki bezpieczeństwo kapitału jest sprawą nadrzędną. W związku z tym należy inwestować w instrumenty rynków finansowych o bliskim terminie zapadalności i wysokiej płynności. Takie instrumenty jednak charakteryzuje niska stopa zwrotu. Minimalizacja ryzyk poprzez dywersyfikację- w przypadku samodzielnego inwestowania, inwestor narażony jest na koncentrację ryzyka gdyż nominały papierów dłużnych są wysokie i często przewyższają kwotę, którą dysponuje detaliczny inwestor. Nabywając zaś samodzielnie papier dłużny inwestor bierze na siebie całe jego ryzyko. Dywersyfikacja jest niezwykle trudna i możliwa tylko dla zrządzających dużymi aktywami.

Zarządzanie nadwyzkami finansowymi poprzez outsourcing do firmy asset management.

Na rynku działają licencjonowane i nadzorowane instytucje zarządzania aktywami popularnie zwane asset management. Zlecenie tym instytucjom zarządzania gotówką jest często stosowanym rozwiązaniem. Licencjonowani doradcy inwestycyjni zarządzają w imieniu firmy gotówką na podstawie podpisanej umowy, w której określona jest strategia rynkowa zarządzania.Strategię taka należy precyzyjnie okreslić i opisac w umowie. Operacje prowadzone są w imieniu i na ryzyko klienta. Podobnie jak w przypadku samodzielnego alokowania gotówki, należy samodzielnie księgować wszelkie operacje związane z procesem inwestycyjnym. Jeśli skorzysta się z usług banku Powiernika i umieści się swoje środki na rachunku powierniczym w takim banku uzyska się ochronę od ryzyka bilansu instytucji zarządzającej, co jest wskazane, mimo, że usługa taka kosztuje.

Zarządzanie aktywami, instytucje zbiorowego inwestowania

FUNDUSZE INWESTYCYJNE

Biorąc pod uwagę ryzyka samodzielnego inwestowania , potrzebę zbudowania nie tylko strategii inwestowania ale i strategie ograniczenia ryzyka dość atrakcyjną opcja wydaje się możliwość przyłączenia się ze swoimi aktywami do grupy inwestorów w podobnej sytuacji i razem pozwolić , by ktoś z dużym doświadczeniem zarządzał tymi pieniędzmi razem. Taka większą ilość pieniędzy pozwala na lepsza dywersyfikacje gdyż pozwala nabyć instrumenty o znacznych wartościach nominalnych często niedostępnych dla indywidualnego inwestora. Lepsza dywersyfikacja i umiejętności profesjonalne zarządzającego stwarzają nadzieję na znacznie lepsze od prób indywidualnych wyniki. Taki sposób myślenia legł u podstaw zrodzenia się idei wspólnego inwestowania. Idea wspólnego inwestowania polega na gromadzeniu odrębnych i rozproszonych środków finansowych inwestorów indywidualnych w celu ich wspólnego, efektywnego inwestowania w różne instrumenty, głównie na rynku finansowym.

Początki wspólnego inwestowania siegaja wieku XVIII (wg.TheOrigin of Mutual Funds’ by K. Geert Rouwenhorst)gdy holenderski kupiec i makler Adriaan Van Ketwich, zaproponował wielu małym inwestorom udział we wspólnych przedsiewzieciach w formie powiernictwa, w celu umożliwienia im uzyskania dywersyfikacji na którą osobno nie mogli sobie pozwolić. Zawyczaj idea utworzenia pierwszego funduszu wspólnego inwestowania przypisywana jest szkockiemu przedsiębiorcy Robertowi Flemingowi. R. Fleming dostarczając swe produkty do Stanów Zjednoczonych zdobył doświadczenie na tamtym ryku i odgrywał znaczącą role w odbudowie i restrukturyzacji kolei żelaznych w USA. W ten sektor rynku zainwestował znaczące własne kapitały ale widząc potrzeby i szanse większych inwestycji zaproponowałw 1873 roku, innym przedsiębiorcom aby powierzyli mu swoje środki , które on w ich imieniu inwestował na rynku USA. Ten sposób działania znalazł szybko naśladowców i wiele takich przedsięwzięć powstało , szczególnie na rynku amerykańskim zaczynając burzliwą historię wspólnego inwestowania.

Istnieje wiele form prawnych zbiorowego inwestowania. W dokumentach dotyczacych zbiorowego inwestowania Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), wskazuje się istnie trzech głównych, akceptowalnych form organizacji takiego procesu.

  • Forma spółki

Fundusz jest oddzielną spółką, której aktywa należą do firmy zarządzającej. Udziałowcami spółki zarządzającej są inwestorzy.

  • Forma powiernictwa( trust).

Określona grupa aktywów jest wydzielona i zarządzana przez Powiernika ( Trustee) na rzecz i korzyść innej Strony – Beneficjenta. Inwestor jest beneficjentem Powiernika i posiada jednostki powiernicze.

  • Forma kontraktowa

Inwestor wchodzi w kontrakt z firma Zarządzającą, która decyduje się odsprzedać określony portfel aktywów i zarządzać tym portfelem w imieniu końcowego inwestora. Inwestor posiada proporcjonalna cześć portfela.

Na wspólnym rynku finansowym Unii Europejskiej istnieją rożne formy prawne organizacji wspólnego inwestowania ( przypisy TFI)wypracowane w krajach członkowskich . W Polsce regulacje prawne dotyczące funduszy inwestycyjnych kładą szczególny nacisk na bezpieczeństwo inwestorów . Szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć( ustawa o fubdinw i Prawa i obowiązki). Fundusze inwestycyjne w Polsce. Na polskim rynku usługi wspólnego inwestowania oferowane sa w formie funduszy inwestycyjnych- zarzadzajacym jest Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych a podstawą prawną funkcjonowania jest Ustawa o Funduszach Inwestycyjnych, oraz firmy ubezpieczeniowe, - w formie funduszu kapitałowego. Czym różni się inwestowanie w formie funduszy inwestycyjnych w porównaniu do innych form zarządzania?

Schemat przepływu srodków- bank, ubezpieczyciel


W Przypadku wpłaty pieniędzy na lokatę bankowa albo na ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy pieniądze wpłacane są do w.w instytucji finansowej i wchodzą w skład bilansu tej instytucji. Instytucja ta jest spółka prawa handlowego a jej właścicielami są Akcjonariusze Spółki. W przypadku inwestowania w fundusze inwestycyjne polskie regulacje tego rynku oferują inne rozwiązanie pokazane poniżej:


Przepływy środków - fundusz inwestycyjny

Wpłaty inwestorów odbywają się do funduszu inwestycyjnego. Fundusz inwestycyjny jest niezależną spółką, której właścicielami są wyłącznie inwestorzy funduszu. Funduszem zarządza Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, spółka niezależna od Funduszu. Aktywa Funduszu nie są aktywami spółki zarządzającej. Nad bezpieczeństwem aktywów inwestorów czuwa dodatkowo Bank Powiernik, bank o szczególnej charakterystyce polegającej na tym, że aktywa w powiernictwie nie wchodzą do masy upadłościowej, czyli są bezpieczne i należą do Funduszu nawet w przypadku upadłości banku.

Fundusze inwestycje posiadają następujące cechy które mogą być atrakcyjne dla inwestora, wiele z nich ogranicza ryzyka inwestowania:

• Polityka inwestycyjna – statut.

Statut będący forma umowy z klientem i opisujący jak będą inwestowane jego środki wraz z lista ryzyk i sposobów ich ograniczania. Fundusze bardzo skrupulatnie przestrzegają zapisów statutowych, wiec nie należy je czytać ze zrozumieniem aby np. nie dziwić się dlaczego zarządzający wybranym funduszem akcji z nastaniem bessy nie sprzedał wszystkich posiadanych przez fundusz akcji i nie trzyma pieniędzy w gotówce mimo, ze rynek wciąż spada. Może tak jest zapisane w statucie.

• Aktywa – bank powiernik Nad bezpieczeństwem aktywów czuwa Bank Powiernik (Depozytariusz).

• Nadzór Komisji Nadzoru Finansowego. Bieżący nadzór KNF nad funkcjonowaniem zarządzania wypełniania obowiązków statutowych przez TFI.

• Określone koszty Koszty zarządzania i inne wyraźnie określone w statucie.

• Codzienna publikacja wyników Wyniki funduszy inwestycyjnych regularnie podawane są do wiadomości publicznej. W przypadku funduszy otwartych w każdy dzień roboczy.

• Prostota księgowania W przypadku inwestowania w fundusze inwestycyjne księguje się tylko zakup jednostek funduszy i ich umorzenie a nie ( jak w przypadku asset management wszystkie operacje nabycia i zbycia aktywów.)

Nie bez znaczenia jest odroczenie obowiązku podatkowego. Podatek od zysków kapitałowych w przypadku funduszy inwestycyjnych naliczony jest tylko w momencie umarzania jednostek przez inwestora a nie w przypadku zapadania każdej lokaty funduszu i zbycia aktywów funduszu. Idea przyświecająca rynkowi funduszy inwestycyjnych polega na tym, ze każdy powinien zajmować się działaniem w którym posiada największe doświadczenie. Indywidualny inwestor zdobywa swe oszczędności praca oparta na jego umiejętnością i doświadczeniu., przekazując zarządzaniu profesjonalistom, którzy poświęcają tej czynności swój cały czas i umiejętności. TFI oferują dla swych klientów rożne rodzaje funduszy. Fundusze te różnią się nie tylko polityka inwestycyjną, możliwością konwersji miedzy różnymi strategiami inwestycyjnymi alei pod względem doświadczenia inwestorów. Najpopularniejsze fundusze skierowane do indywidualnych klientów to fundusze otwarte. Dla bardziej zaawansowanych wiedzy o rynkach finansowych inwestorów rynek oferuje fundusze specjalistyczne i fundusze zamknięte. W przypadku takich inwestycji od inwestora wymagana jest wysoka znajomość rynku.

Zaletami inwestowania w fundusze inwestycyjne są:

• dywersyfikacja portfela

• profesjonalne zarządzanie

• relatywnie niskie koszty

• duża płynność inwestycji

• elastyczność wyboru strategii inwestycyjnej

• bezpieczeństwo inwestycji

• nieograniczony pośredni dostęp do instrumentów rynku kapitałowego,

• usługi dodatkowe dla uczestników funduszy( raporty okresowe i sprawozdania finansowe funduszy)

Ze względu na sposób inwestowania i grupy instrumentów finansowych w które inwestują fundusze można podzielić tak jak jest to pokazane poniżej:

klasyfikacja funduszy inwestycyjnych

Generalnie fundusze akcyjne dzieli się na  : -Indeksowe- czyli pasywne , odtwarzające w praktyce skład indeksu rynku i jego zachowanie. -Aktywne – czyli takie w których zarządzający dobiera do portfela funduszu spółki kierując się wypracowaną metodą zmierzającą do zwiększenia wartości portfela i opisana w Statucie funduszu . - Sektorowe – inwestujące w akcje spółek z wybranego sektora gospodarki krajowej lub wybranej części gospodarki globalnej. Lub tez spółek wybranego sektora geograficznego lub gospodarczego ( BRIC) opisane szczegółowo w Statucie. Fundusze mające w swoim portfelu mieszankę instrumentów akcyjnych i dłużnych to fundusze hybrydowe. Fundusze takie zamierzają korzystać z możliwości dawanych przez rynek akcji zwiększając bezpieczeństwo portfela udziałem instrumentów dłużnych . jeśli relacje między częścią portfela zainwestowana w instrumenty dłużne jest ścisłe określona a cześć dopełniająca do 100% jest zainwestowana w akcje to są to fundusze zrównoważone. Jeśli część dłużna określona jest w zakresie od..do , co w konsekwencji wpływa na odpowiednie zachowanie się części dopełniającej do 100% wartości portfela zainwestowanej w akcje to takie fundusze nazywane są funduszami elastycznego inwestowania . Fundusze które statutowo mogą cały portfel zainwestowany w akcje spieniężyć i zainwestować w części lub całości w instrumenty dłużne gdyż zarządzający dostrzega wielki potencjał w rynku instrumentów dłużnych a możliwość strat na rynku akcji( lub odwrotnie) to fundusze elastycznej alokacji aktywów. Jak widać można z różnych instrumentów, rożnych rynków finansowych stworzyć fundusze inwestujące w różne mieszanki tych instrumentów. Ta kategoria to fundusze inne hybrydowe. Fundusze dłużne to zbiór fundusze inwestujące w papiery dłużne. Ich podział odbywa sie biorąc pod uwagę rodzaj emitenta papierów dłużnych. Bezpieczeństwo tych funduszy wiąże się z bezpieczeństwem kredytowym Emitenta. Kategoria najbezpieczniejsza z tej grupy to fundusze inwestujące w papiery dłużne emitowane przez Skarb Państwa. Jest to kategoria funduszy papierów Skarbowych. Fundusze inwestujące w papiery dłużne emitowane przez spółki prawa handlowego zarówno obligacje jak i krótkoterminowe papiery dłużne tzw. Papiery komercyjne to fundusze papierów dłużnych firm. Fundusze inwestujące w obligacje municypalne , czyli papiery dłużne emitowane przez samorządy lokalne to fundusze papierów samorządowych. Dla funduszy inwestujące w inne , nie wymienione tutaj papiery dłużne zarezerwowana jest kategoria fundusze inne dłużne. Fundusze rynku pieniężnego i gotówkowe tom specyficzna klasa funduszy , której portfele składają się instrumentów pieniężnych krótkoterminowych instrumentów dłużnych. Szczególnie fundusze rynku pieniężnego to fundusze o niezwykle precyzyjnie określonej polityce inwestycyjnej, regulowanej przez Ustawę o funduszach inwestycyjnych zakresie Fundusz Rynku Pieniężnego. Fundusze te posiadają najniższe możliwe ryzyko funduszy inwestycyjnych ograniczając ustawowo ryzyko zmiany kursu walutowego, ryzyko kredytowe , ryzyko stopy procentowej . Fundusze gotówkowe to kategoria funduszy inwestujących podobnie jak fundusze rynku pieniężnego ale nie spełniające co najmniej jednego z kryteriów wymienionych w ustawie.

Klasyfikacja funduszy a ryzyko. Fundusze inwestycyjne różnią się między sobą poziomem ryzyka wiążącym sie z rodzajem instrumentów finansowych, w które lokują swoje aktywa. Różnice wiążą się również z horyzontem czasowym inwestycji i celami inwestycyjnymi. Praktycznie pod wzgledem ryzyka, nie ma dwóch identycznych funduszy inwestycyjnych. Najprostszym sposobem oceny ryzyka jest posłużenie sie klasyfikacją funduszy. Poniewaz klasyfikacja bazuje na klasach aktywów w które inwestuja fundusze w ten sam sposób ryzyko tych aktywów wpływa na ryzyko funduszy.

klasy funduszy a ryzyko

Ten prosty sposób nie oddaje jednak w pełni ryzyka portfela aktywów funduszu. Inwestor powinien szczególnie uważnie zapoznać się ze statutem funduszu, prospektem informacyjnym, najświeższymi sprawozdaniami finansowymi. Kierowanie się wyłącznie nazwą klasyfikacji funduszu, przy ocenie, w jaką grupę aktywów będzie on inwestował, a co za tym idzie, z jakim ryzykiem wiąże się ta inwestycja, może okazać się błędne. Na przykład nazwa "fundusz obligacji" jest bardzo ogólna. Nie wiadomo, czy są to obligacje skarbowe, czy emitowane przez Spółki,papiery krajowe czy zagraniczne i jakie kraje, branże czy też konkretne przedsiębiorstwa reprezentują główne składniki portfela funduszu. Na większość tych pytań odpowiedź znaleźć można w trakcie uważnej lektury wymienionych wyżej publikacji. Ryzyko inwestycji w fundusze wiąże sie , jak juz wspomniano z plaowanym okresem inwestowania. Fundusze inwestycyjne, ze swej natury , to raczej narzędzie do inwestowania długoterminowego. Wyjątek stanowią fundusze rynku pieniężnego i gotówkowe , które to instrumenty wykorzystuje sie do bieżącego zarządzania gotówką. Temu zagadnieniu, czyli funduszom rynku pieniężnego został poświecony odrębny rozdział niniejszego opracowania. Poniższy rysunek pokazuje zmianę ceny jednostki jednego z najstarszych funduszy Inwestycyjnych na polskim rynku- funduszu Pioneer Zrównoważony FIO. Jak widać inwestycja kilkunastoletnia w ten fundusz daje ponad 1800% zwrotu w tym czasie , mimo wahań krótkoterminowych.

Zmiana wartości jednostki w czasie- Pioneer Zrównoważony FIO..


Funduszeinwestycyjne, bezpieczeństwo inwestora

Bezpieczeństwo środków finansowych inwestora i jego interes jest w przypadku funduszy inwestycyjnych centrum uwagi, nie tylko TFI ale i Nadzoru Finansowego. Przepisy prawne obowiązujące w Polsce należą do najbardziej nowoczesnych w świecie i bardzo drobiazgowo regulują ryzyko w przypadku funduszy inwestycyjnych. Fundusz inwestycyjny utworzony zgodnie z Ustawą o Funduszach Inwestycyjnych jest odrębną osobą prawną niezależną od firmy zarządzającej i zobowiązania tej ostatniej nie wpływają na kondycje funduszu, którego jedynymi właścicielami są inwestorzy. Funduszem zarządza profesjonalnie Towarzystwo posiadające odpowiednie zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego. Jednym z warunków otrzymania takiego zezwolenia jest posiadanie odpowiednio wykwalifikowanej kadry profesjonalistów. Wszystkie Fundusze inwestycyjne w Polsce zanim rozpoczną działalność muszą uzyskać od Komisji stosowne zezwolenie, muszą również publikować prospekt informacyjny zawierający wszystkie niezbędne informacje o funduszu, a także są zobowiązane do publikowania półrocznych i rocznych sprawozdań finansowych. Nad operacjami funduszy pełni ciągły nadzór kilka instytucji. Aktywa funduszu inwestycyjnego, czyli to, w co fundusz zainwestował pieniądze wpłacone przez uczestników są przechowywane w banku powierniczym (Depozytariuszu), który musi spełniać określone wymagania, aby móc prowadzić taką działalność. Aktywa te są traktowane na innych zasadach niż wszystkie inne, które bank przechowuje. W przypadku kłopotów banku, ta część środków jest w całości chroniona. Ponadto zadaniem takiego banku jest bieżąca kontrola działalności inwestycyjnej funduszu. Fundusz inwestycyjny jest instytucją prawnie i finanso¬wo niezależną od Towarzystwa, które nim zarządza. Nawet gdyby Towarzystwo przestało istnieć fundusz inwestycyjny nadal funkcjonuje, a opiekę nad nim przejmuje Bank Depozytariusz lub inne towarzystwo. Ponadto widzisz gdzie dokładnie są inwestowane Twoje pieniądze. Bardzo ważne jest to, że wartość jednostki uczestnictwa jest bezpośrednio powiązana z wartością portfela inwestycyjnego funduszu, czyli nabytymi przez niego akcjami, obligacjami, bonami skarbowymi. Taki mechanizm powoduje, że aktywa funduszu (nabyte papiery wartościowe) są zawsze równe jego zobowiązaniom (pieniądzom powierzonym przez uczestników do inwestowania). Fundusz w przeciwieństwie do banku nie inwestuje pożyczonych pieniędzy, lecz tylko swoje. W portfelu inwestycyjnym funduszu znajduje się wiele różnych papierów wartościowych. Nawet jeśli jeden z nich odnotowuje stratę to inne przynoszą zysk.Inwestując w Fundusz inwestycyjny ze względu na jego limity narzucone przepisami prawa, inwestor automatycznie nabywa bardzo dobrze zróżnicowany (zdywersyfikowany) portfel papierów wartościowych. Równe traktowanie wszystkich inwestorówfunduszu jest naczelną zasadą funkcjonowania funduszy inwestycyjnych. Ta zasada dotyczy nie tylko funkcjonowania funduszu ale i nadzoru nad jego operacjami. Wszyscy uczestnicy danego funduszu są jego uczestnikami na równych prawach. Zarzadzajace funduszem Towarzystwo nie może spowodować aby skutkiem jego decyzji jakaś grupa inwestorów znalazła sie w sytuacji lepszej od pozostałych. Wielkość indywidualnej inwestycji w aktywa funduszu nie ma w tym przypadku znaczenia. Fundusze inwestycyjne są różne . Różnią się przede wszystkim ryzykiem portfela inwestycji. Korzystając z różnorodności funduszy należy wybrać ten, który spełniał cel inwestycyjny inwestora, przy ryzyku, które inwestujący akceptuje.

Fundusz rynku pieniężnego- specyficzny fundusz inwestycyjny.

Fundusze zbiorowego inwestowania posiadają szereg cech, które czynią je atrakcyjnym narzędziem w zarządzaniu aktywami. Cechy te to profesjonalne zarządzanie przez doświadczonych specjalistów z zakresu zarządzania aktywami. Kontrola i licencjonowanie działalności przez Nadzór krajowy w postaci Komisji Nadzoru Finansowego. Określony ustawowo sposób zarządzania funduszem, jasno sformułowana polityka inwestycyjna, ryzyka i sposób funkcjonowania funduszu w postaci podawanego do publicznej wiadomości Statutu Funduszu, bieżące publikowanie wyników. Wszystko to czyni proces zarządzania transparentnym. Nadzór nad bieżącymi operacjami prowadzony przez KNF oraz Bank Powiernik (Depozytariusz) zwiększa bezpieczeństwo procesu inwestycyjnego a jednoznacznie określone koszty pozwalają na proste ich kontrolowanie. Patrząc na fundusze pod kątem ograniczania ryzyk rynkowych widać dywersyfikację portfela funduszu, redukującego ryzyko rynkowe. Nawet mała kwota wpłaty pozwala na proporcjonalny udział w dużym portfelu funduszu zawierającym różne papiery wartościowe. Ta cecha usuwa podstawowa trudność samodzielnego inwestowania. Ponadto nie bez znaczenia jest to, że fundusz działa na hurtowym rynku finansowym płacąc marże i opłaty znacznie niższe niż klienci detaliczni. Najistotniejszą charakterystyką funduszu jest wyeliminowanie ryzyka bilansu instytucji zarządzającej. W polskim prawodawstwie fundusz inwestycyjny jest odrębną spółką prawa handlowego, w której właścicielami aktywów są inwestorzy, której aktywami zarządzają specjaliści wykonujący transakcje i operacje ograniczone do wymienionych w statucie funduszu. Tea cechy stawiają fundusz na skali ryzyka, jako narzędzie inwestowania, znacznie korzystniej w porównaniu do innych instytucjii instrumentów finansowych. Jak to było wykazane wcześniej do zarządzania gotówką konieczne jest płynne i bezpieczne narzędzie. Bezpieczne, czyli o minimalnym poziomie ryzyka.Takim narzędziem jest Fundusz Rynku Pienięznego.

Fundusze rynku pieniężnego.

Potrzeba zaproponowania nowych, bardziej efektywnych i bezpiecznych form zarządzania finansami a szczególnie gotówką była podstawą wprowadzenia w Ustawie o funduszach inwestycyjnych4 regulacji standardu Funduszu Rynku Pieniężnego, Funduszu, który posiada najniższe możliwe ryzyko inwestycyjne.

Ważną częścią tego standardu jest bezpieczeństwo pieniędzy inwestora. Fundusz inwestycyjny i towarzystwo funduszy inwestycyjnych zarządzające jego aktywami, to odrębne osoby prawne, zatem nie występuje ryzyko bilansu. Ponadto fundusz rynku pieniężnego ma ograniczone do minimum ryzyko zmiany kursu walut (tylko jedna waluta) i ryzyko kredytowe lokat, poprzez określenie minimalnego ratingu dla inwestycji oraz limitowane ryzyko zmian stopy procentowej (poprzez ściśle określony średni okres do zapadalności)i rodzaj instrumentów finansowych dopuszczonych do inwestowania. Ponadto fundusz rynku pieniężnego, tak jak każdy fundusz inwestycyjny, zgodnie z ustawą o funduszach inwestycyjnych, musi publikować informacje o kosztach i podawać do wiadomości publicznej osiągane wyniki. Fundusz i zarządzanie jego aktywami podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Operacje są także kontrolowane przez Bank Powiernik, czyli instytucję, której celem jest zapewnienie specjalnych warunków bezpieczeństwa dla aktywów inwestora. Przy tych cechach fundusze inwestycyjne rynku pieniężnego konkurują ze sobą kosztami zarządzania, szybkością dostępu do lokat i jakością obsługi.

Wspomniana regulacja wskazuje na ograniczenia ryzyka i pozwala na uzyskanie ratingu przez takie fundusze na poziomie, co najmniej BBB, czyli ratingu bezpieczeństwa równemu bezpieczeństwu naszego kraju. Powyższa analiza wskazuje, że lokata w funduszu rynku pieniężnego jest bezpieczniejsza niż lokata w wielu bankach (szczególnie o nieustalonym ratingu). Tak skonstruowane narzędzie do zarządzania gotówką jest bardzo pomocne zarówno dla firm jak i osób fizycznych. Zapewnia szybki dostęp do gotówki w dowolnym, trudnym do przewidzenia momencie (płynność lokowania). Na podkreslenie zasługuje wysokie bezpieczeństwo środków lokowanych w funduszach rynku pieniężnego albowiem z punktu widzenia inwestora, zainwestowana gotówka nie może zniknąć ani zmniejszyć swojej wartości, gdyż jest zasobem niezbędnym dla funkcjonowania firmy (bezpieczeństwo). Wskazane jest także, aby zarządzanie gotówką związane było z niskimi i jasno określonymi kosztami. A co z rentownością lokat, o której nie wspomniano ani razu? Otóż rentowność nie jest zasadniczym kryterium w procesie zarządzania gotówką. Rentowność z środków płynnych wypracowuje, bowiem sama firma. Zarządzający, którzy przy zarządzeniu gotówką zaczynali od kryterium rentowności, niejednokrotnie wpadali w różne trudności. Niemniej jednak rentowność funduszy rynku pieniężnego jest często wyższa od lokat bankowych.

Ustawowa regulacja funduszu rynku pieniężnego jest wyjątkowa na rynku europejskim ( tylko w Polsce ten rodzaj funduszu jest regulowany ustawowo), ale jej restrykcyjność służy inwestorom. Podobnie restrykcyjny standard funduszu rynku pieniężnego funkcjonuje od wielu lat na rynku amerykańskim gdzie fundusze te służą jako podstawowe narzędzie zarządzania gotówką szczególnie wykorzystywane przez małych i średnich inwestorów.

Fundusze inwestycyjne na świecie i w Polsce

Inwestowanie za pomocą funduszy inwestycyjnych to bardzo popularne rozwiązanie na świecie. Ten sposób inwestowania cieszy się coraz większą popularnością. Pozwala on bowiem na zarządzanie procesem inwestowania przez profesjonalistów , którzy koncentrują się na tej czynności pozostawiając inwestorom możliwość skoncentrowania się na tym w czy oni sie specjalizują i w ten sposób zyskują środki na inwestycje.

Aktywa funduszy inwestycyjnych na świecie liczone w milionach USD. Źródło-Investment Company Institute-Factbook 2009

Wielkość aktywów zarządzana przez fundusze inwestycyjne generalnie wzrasta z czasem , wykazując jednak fluktuacje związane z pojawianiem się stanów kryzysowych np. kryzysów gospodarczych. W roku 2008 aktywa funduszy inwestycyjnych wynosiły18 974 521 milionów USD a rok wcześniej 26 129 564 milionów dolarów( dane wg investment Company Fact Book2009). Rynek USA jest rynkiem z którego pochodzi prawie 55% aktywów funduszy inwestycyjnych. Rynek europejski reprezentuje około 33% światowych aktywów funduszy inwestycyjnych. Biorąc pod uwagę ilość funduszy inwestycyjnych to dane liczbowe wyglądają następująco: Na świecie ilość funduszy w 2008 roku wyniosła 69 032 z czego na USA przypadło 8 022 ale na Europę 36 780. Mimo. że rynek europejski jest mniejszy, biorąc pod uwagę aktywa zgromadzone w funduszach inwestycyjnych to ilość funduszy jest na tym rynku ponad czterokrotnie wyższa niż na rynku amerykańskim.

Średnia wielkość funduszu inwestycyjnego

Mimo odnotowanych zmian aktywów funduszy inwestycyjnych, wzrostu inwestycji, konsolidacji na rynku funduszy i wzrostu średniej wartości aktywów statystycznego funduszu, relacja średniej wielkości funduszu amerykańskiego i europejskiego pozostaje w ostatnich latach bardzo podobna. Statystycznie fundusz europejski zarządza znacznie niższymi aktywami. Taki stan rzeczy nie wpływa pozytywnie na przewagę konkurencyjną. Ta cecha ma olbrzymie konsekwencje w wielu aspektach funkcjonowania tych dwu rynków funduszy inwestycyjnych.

Aktywa funduszy inwestycyjnych w państwach europejskich

Konkurencyjność większych funduszy polega na niższej z reguły cenie za zarzadzanie. Ta opłata jest z reguły liniowo zwiazana z wielkościa aktywów i stanowi zazwyczej wielkość rzędu pojedynczych procentów. Wspólny rynek europejski usług finansowych jest obecnie tworzony. Mozna przypuszczą,że gdy okrzepnie a EURO stanie sie jedyną walutą Unii Europejskiej, nastąpi zjawisko silnej konsolidacji europejskich funduszy inwestycyjnych. Europejski rynek funduszy europejskich powstał z połaczenia lokalnych rynków funduszy państw członkowskich. Rynki te tworzły sie autonomicznie wypracowując własne lokalne rozwiazania czesto unikalne i rózne od rozwiazań w krajach sasiednich. Szanujac stan zastany władze Unii Europejskiej tworzą wspólny rynek usług finansowych w Unii Europejskiej, regulując i standaryzując przepisy prawne dla europejskich funduszy inwestycyjnych zwanych UCITS ( Undertaking Collective Investments in Transferable Securities). Różnorodność funduszy inwestycyjnych na wspólnym rynku europejskim jest wielka, tak jak i ich liczba, co powoduje dużą trudność dla inwestorów w poszukiwaniu tego właściwego dla nich funduszu. Fundusze bowiem bez względu na kraj europejskiego pochodzenia są dystrybuowane bez przeszkód we wszystkich krajach Unii. Fundusze te to nie tylko inna polityka inwestycyjna , często ryzyko kursowe EURO/PLN ale i inna konstrukcja prawna w porównaniu do polskich funduszy oraz inne prawa wynikające z faktu posiadania jednostek funduszy inwestycyjnych. Inwestor staje przed jeszcze trudniejszym wyborem. Kraj nasz mimo ,ze jest jednym z większych krajów pod względem obszaru oraz liczby ludności nie jest potęgą pod względem środków zgromadzonych w funduszach Fundusze inwestycyjne sa bardzo popularna forma inwestowania . W krajach "starych" Unii Europejskich oszczednosci zainwestowane w fundusze inwestycyjne są równe prawi 50% PKB tych państw.

Aktywa funduszy inwestycyjnych w Polsce

Polska , w której fundusz inwestycyjne istnieja od kilkunastu lat jest krajem w którym obserwuje sie bardzo dynamiczny rozwój tej formy inwestowania a wzrost aktywów funduszy inwestycyjnych jest niezwykle szybki. W ten sposób polscy inwestorzy nadrabiają lukę rozwojową. Konsekwentne polityka redukcji stóp procentowychod połowy lat dziwiędziesiątych ubiegłego wieku, kiedy to powstały w Polsce pirwsze fundusze inwestycyjne, miała pozytywny wpływ na wzrost aktywów. Obniżane stopy oprocentowania depozytów bankowych zmuszały inwestorów do poszukiwania alternatywnych lokat. Poczatkowo undusze instrumetów dłużnych a szczególnie fundusze obligacji znalazły wielu inwestorów akceptujących oferowane przez nie wyniki biorąc pod uwagę poziom ryzyka oferowanych portfeli. Ponieważ w okresie kilku lat wahania stóp procentowych odbywały się w jedna stronę(systematyczne obnizanie stóp procentowych), fundusze obligacji wydawały się być pozbawionym ryzyka instrumentem inwestycyjnym oferującym znaczne dochody.

Struktura preferencji inwestorskich - rynek funduszy inwestycynych.Polska

Gdy stopy procentowe obnizone zostały do prawie dzisiejszego poziomu i fundusze obligacji nie zaspakajały apetytu inwestorów na zysk. Rozwój rynku kapitałowego, wolumennu akcji spółek publicznych bedacych w obrocie na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie , płynność i głebokość tego rynku sprawiły, że inwestorzy szukajacy wyższych zwrotów z inwestycji skierowali swoje zainteresowanie na rynek akcji i akcyjne fundusze inwestycyjne zaczeły stanowić znaczaca pozycje na rynku.Podobne zjawisko obserwowano w innych krajach europejskich w podobnych okresach przed przystąpieniem do Unii Europejskiej. Wzrost gospodarczy Polski skłania do inwestowania w akcje polskie.

Polska.Zmiana preferencji inwestorskich w czasie

Ale inwestorzy dywersyfikujący sie na ryzyka różnych gospodarek moga przy pomocy funduszy inwestycyjnych, inwestować w gospodarki innych krajów i regionów. Inwestowanie na rynkach surowców, nieruchomości staje sie równiez znaczacą ofertą funduszy inwestycyjnych. Rozwój rynków funduszy inwestycyjnych podąża w Polsce ta sama droga co trendy swiatowe. Wazna róznicą jednak jest bardzo mocna ochrona interesu inwestora w polskich regulacjach funduszy inwestycyjnych. W stosunku do innych krajów europejskich nasz rynek jest nadzorowany bardziej rygorystycznie a nasze fundusze są bezpieczniejsze ze względu na konstrukcje prawną i wymogi kapitałowe oraz „ proste” w swojej działalności inwestycyjnej. Takie otoczenie sprzyja bezpieczeństwu inwestora, pozwalało na budowanie zaufania ale niestety nie pozwalało swobodnie konkurować gdyż obciążenia ( informacyjne, operacyjne itd.) są u nas w Polsce dużo wyższe niż w wielu krajach Unii Europejskiej.

Dodatkowym mechanizmem wpływającym na efekt wzrostu były strategiczne decyzje podjęte w grupach finansowych umożliwiające funduszom inwestycyjnym korzystanie z bankowych kanałów dystrybucji.

Zmiana średniej wielkości funduszu w Polsce


Zjawisko w Polsce przebiegało bardzo podobnie do analogicznych zjawisk w innych krajach Unii Europejskiej. Podobnie jak tam „Okienka bankowe” stały się głównym kanałem dystrybucji w Polsce. Atrakcyjność” podatkowa funduszy polegająca na odroczeniu płacenia podatku do momentu umarzania jednostek spowodowała również znaczny wzrost zainteresowania tą forma inwestycji wśród inwestorów. Wprowadzenie podatku od zysków kapitałowych był momentem uświadomienia sobie tej cechy funduszy przez wielu inwestorów co skutkowało znacznym wzrostem aktywów. Bezpieczeństwo otoczenia prawnego inwestowania w fundusze inwestycyjne oraz jasno określone koszty funduszy plasują je wśród najtańszych instrumentów finansowych. DZieki temu fundusze inwestycyjne w Polsce zwiekszaja swe aktywa i mimo,że średnia wartość aktywów funduszu inwestycyjnego w polsce jest nizsza niż w USA i średnia europejska , wartośc ta stale rośnie i w przypadku wielu funduszy zbliza sie do wartości funduszy z rynku europejskiego.

Instytucje zbiorowego inwestowania jako element bezpieczeństwa społecznego

Starzenie się populacji jest szczególnie widoczne w obszarach bardziej rozwiniętej gospodarki, takich jak Stany Zjednoczone czy Europa Zachodnia (Niemcy, Holandia,Francja, Wielka Brytania itd.). W obszarach tych średnia długość życia uległa znacznemu wydłużeniu, a liczba dzieci w rodzinie znacznie zmalała. Istniejacy system zabezpieczeń społecznych, zabezpieczeń emerytalnych i opieki zdrowotnej ulega szybkiej transformacji, by sprostać wyzwaniom czasów. 100 lat po wprowadzeniu przez Bismarcka, systemu zabezpieczeń emerytalnych opartych o zasadę solidarności pokoleń- system ten zaczyna być zagrożeniem dla jego gwaranta czyli Państwa. Powód jest jeden - Starzenie się pokoleń. w historycznie utrwaloym schemacie społeczeństwa ilość młodych ludzi była zawsze większa ni z starych, gdyz ci ostatni raczej rzadko dożywali starości. A wiec w ramach solidarności pokoleń niewielkie cześci dochodów generowane przez duża ilość młodszych składało sie na swiadczenie emerytalne nielicznych statystycznie starych członków społecznośći. Gwaratem tego systemu było ( zgodnie z idea Bismarcka) - Państwo, obsługujace zbior wspomnianej cześci przychodów na cele emerytalne i ich dystrybucje . Zbieranie tych srodków to nic innego jak rodzaj podatków i środki te stanowiły cześć budżetu państwa. Jesli ilość srodków na emerytury była wystarczająca i równa zapotrzebowaniu wszystko przebiegało gładko. Ale gdy ilość starych radykalnie wzrosła a ilość młodych spadła , Państwo jako gwarant swiadczeń emerytalnych wraz ze swym budzetem stało sie zakładnikiem świadczeń emerytalnych, których udział w budzecie Państw stawał sie coraz bardziej znaczący, niestety po stronie zobowiażań.

Starzenie sie pokoleń czyli Pension Time Bomb

Starzenie sie pokoleń to proces zachodzacy w coraz to wiekszym obszarze świata. Tak jak było to wspominane w poczatkowych rozdziałach, wzrost poziomu życia i bogactwa nie tylko skutkuje wzrostem goaspodarczm i zmianami w preferencjach konsumpcyjmych ali i owocuje wzrostem długości życia , co jest intuicyjnie zrozumiałe i oczekiwane oraz zmniejszeniem sie ilośći rodzonych dzieci. Co jest o tyle niezrozumiałe ,że w trudnych warunkach najszybciej mnoża sie osobmiki, które moga wykarmić najwieksza ilość potomstwa.

Długośc życia w chwili urodzenia

Niestety Liczba dzieci rodzonych przez statystyczna kobietę w czasie jej życia maleje wraz ze wzrostem poziomu zycia lczonym jako udzial w Produkcje Krajowym Brutto na głowe mieszkańca.

wspólczynnik "rodnosci " kobiet w zaleznosci od PKB na głowe

Z wykresu wynika ,ze w krajach bogatszych kobiety rodza mniej dzieci niz w krajach biednych. Wspólczynnik ten w krajach Europy, w tym, i w Polsce ,ktora zalicza sie krajów o najnizszej "rodności " kobiet na swiecie( f.r= 1, 27) jest tak niski ,ze nawet nie podtrzymuje stałej liczebności ludności krajów( f.r= 2,14) i powoduje zmniejzanie sie liczby ludności. Skoro dzieci nie przybywa a ludzie żyja dłuzej to pojawia sie powazny problem z finansowaniem , życia tej cześci ludności,ktora zakończyła wiek produkcyjny i zyje ze świadczeń emerytalnych zapewnianych przez Państwo. Następuje konieczność finansowania świadczeń emerytalnych z budżetu Państwa. Wydatki te stanowia coraż większa cześć budżetu Państwa. Kraje UE przeznaczą na ten cel od 8% do 16% (a nawet 24%) PKB.Mimo tak wielkich wydatków sytuacja w kolejnych latach sie nie poprawia i coraz większa cześć budżetu jest konsumowana przez emerytów. Pojawia sie obawa o spełnienie kryteriów z Maastricht. Co robia inne kraje by zaradzić temu problemowi? Według informacji zebranych w : Pensions International December 2002 Issue no 36

  • Belgia – podnoszenie wieku emerytalnego z 60 do 65 dla obu płci.
  • Dania – korzystanie w pełni z dostępnych instrumentów rynku finansowego / outsourcing zarządzania aktywami
  • Niemcy – reforma Reistera / obniżanie poziomu stopy zastąpnienia i wprowadzanie II-go filara / zwiększenie inwestycji w akcje do 55%
  • Włochy – reforma Dini / II gi filar / dłuższy okres pracy w zamian za nie zwiększanie obciążenia podatkowego
  • Hiszpania – podniesienie kwoty wolnej od podatku i zniesienie podatku na kwoty wpłacone do systemu powyżej ustalonego procentu pensji netto/ rozszerzenie zakresu możliwości inwestycyjnych

Analiza tylko działań podejmowanych w powyzszych , wybranych krajach wskazuje na stosowanie nastepujacych rozwiazań. Proponuje sie podniesienie wieku emerytalnego i zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. Należy pamietać, ze kobiety średno żyja dłuzej od mężczyzn a przechodzac wczesniej od nich na emeryturę są krócej czynne zawodowo. Probuje sie tworzyć i reformować system emerytalny opirając go o inwestowanie środków na przyszłe emerytury na rynkach finansowych. Państwa rozwiniete gospodarczo z USA na czele sa liderami takich zmian systemów emerytalnych. W tych krajach zrodziło się przekonanie,że ludzie nie mogą polegać tylko na rodzinie i państwie jako gwarantach przyszłości, a powinni raczej zwrócić się w kierunku rynków finansowych i związanych z nimi instytucji, aby poprzez oszczędzanie i inwestowanie samodzielnie zadbać o swoją przyszłość. Nawet w krajach rozwijających się widać oznaki reform systemów emerytalnych. W reakcji na starzenie się populacji, rządy i konglomeraty finansowe tworzą nowe instytucje,produkty chroniące przed finansowymi konsekwencjami starości, chorób,leczenia, zabezpieczając swych klientów przed inflacją i zmianą wartości posiadanych przez nich aktywów. Można mówić o rozwoju i postępie na rynkach finansowych.

W ciągu ostatnich 50 lat największy rozwój instytucji finansowych, technik zarządzania , aktywów pod zarządem wiąże się z efektem starzenia populacji.

Jednà z konsekwencji takiego rozwoju jest to, że każdy z nas osobiście staje przed wyborem coraz bardziej skomplikowanego zestawu portfela niezbędnych dla życia instrumentów finansowych. Wyboru skomplikowanego, którego trafność wiążę się z poważnymi konsekwencjami i ryzykiem, wymagającego coraz większej wiedzy i doświadczenia. Taki rozwój rynku stawia też nowe wyzwania instytucjom finansowym. Powoduje, między innymi, to, że instytucje finansowe zmuszone są odchodzić od koncentrowania się na dostarczanych na rynek produktach w stronę rozwiązywania problemów swych klientów. Sprawa jest jednak poważniejsza niż to, powyższe stwierdzenie, pachnące trywialnością. Przecież instytucje finansowe zawsze chcą swoim produktem rozwiązać określony problem klienta albo jakiejś „grupy docelowej”. Brak dostosowania produktu do bieżącej sytuacji konkretnego klienta to nie tylko odchylenie jego sytuacji od średniej tzw. „targetu”, nie tylko wygoda i lenistwo instytucji finansowej. To problem szerszy.

system zabezpieczenia społecznego w Polsce

Powtarzając za prof. Markiem Górą-System emerytalny jest instytucjonalną strukturą wymiany międzypokoleniowej. Uczestnictwo w systemie emerytalnym może być interpretowane jako kupowanie dzisiaj przez pokolenie pracujące prawa do uczestniczenia w podziale PKB, który będzie wyprodukowany przez kolejne pokolenie pracujące w przyszłości. Z indywidualnego punktu widzenia system emerytalny jest narzędziem alokacji dochodu w cyklu życia. W okresie aktywności zawodowej jednostki kupują prawa emerytalne (w różnej formie), po przejściu na emeryturę sprzedają je. Rozpoczeta reforma sysstemu emerytalnego w Polsce stania nasz kraj w czołówce krajów świata reformujących system emerytalny.

Założenia zreformowanego system zabezpieczenia emerytalnego w Polsce.

System oparty o trzy filary.

•I FILAR - ZUS/FUS: obowiązkowy, powszechny, repartycyjny, administrowany przez państwo.

• II FILAR - PTE/OFE: obowiązkowy, powszechny, kapitałowy, zarządzany przez prywatne podmioty

• III FILAR: dodatkowy, dobrowolny, kapitałowy, zarządzany przez prywatne podmioty. Formy zbiorowe, pracownicze programy emerytalne (PPE) - tworzone przez pracodawców dla zatrudnianych przez nich pracowników. Rozwiązania indywidualne w zakresie gromadzenia uzupełniających środków na przyszłą emeryturę - funkcjonowująceć pod zbiorczą nazwą indywidualnych kont emerytalnych (IKE). Realia reformy system emerytalnego w Polsce. Wprowadzone w 1999 roku reformy systemu emerytalnego miało zapewnić państwu zdolność do realizacji zobowiązań z systemu emerytalnego przy jednoczesny ograniczeniu wydatków z ramienia Skarbu Państwa . Czyli krótko mówiąc rozłożyć odpowiedzialność za kształt i wysokość emerytury nie tylko na Skarb Państwa ale również a może nawet przede wszystkim na obywatela.

Jednym z podstawowych założeń reformy było zwiększenie bezpieczeństwa systemu emerytalnego poprzez zapewnienie wypłaty świadczeń emerytalnych z różnych źródeł - z dwóch lub trzech, dla tych którzy podejmą decyzję o dokonywaniu dodatkowych oszczędności.

Dotyczasowy system zabezpieczeń emerytalnych daje bardzo niska stope zastapienia. Stopa zastapienia to wyrazona w procentach relacja wysokości miesiecznych świadczeń emerytalnych do wysokości ostatnich, miesiecznych wynagrodzeń ze świadczonej pracy. Ta niska stopa zastąpienia jest poważnym zagrożeniem dla emerytów. 97% obecnych emerytów deklaruje, że ich jedynym źródłem utrzymania są świadczenia emerytalne

Jaka jest ich wysokość?

W lutym 2004 r przeciętna emerytura wyniosła 1219 zł Jednak około 60% emerytów otrzymało kwotę poniżej 1000 zł A ponad 6% świadczenie minimalne w wysokości 562,58 zł W lutym roku 2010 przecietna emerytura wynosi 1500 zł a najnizsza - 675,1zł.

system emerytalny w Polsce- instrumety i rozwiazania

Otwarte Fundusze Emerytalne - czyli II filar systemu emerytalnego

Otwarte fundusze emerytalne (OFE) stanowią kapitałową cześć aktualnego systemu emerytalnego. Istotą działalności otwartych funduszy emerytalnych jest gromadzenie i inwestowanie środków pieniężnych członków OFE z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego.

Fundusze emerytalne mają charakter otwarty, co oznacza, że każdy uprawniony może dowolnie wybrać fundusz, a fundusz nie może odmówić mu członkostwa. Zarazem istnieje obowiązek przynależności do funduszu dla każdej osoby objętej ubezpieczeniem społecznym urodzonej po 31 grudnia 1968 r. Fundusze emerytalne w swej strukturze i funkcjonowaniu przypominają Fundusze Inwestycyjne.

Otwarte fundusze emerytalne są odrębnymi podmiotami, mają osobowość prawną. Są jednak tworzone, zarządzane i reprezentowane w stosunkach z osobami trzecimi przez powszechne towarzystwa emerytalne (PTE) -podmioty prywatne działające w formie spółek akcyjnych.

ilość uczestników Fundszy Emerytalnych

Obydwa te podmioty podlegają nadzorowi państwa. Fundusze mając osobowość prawną, nie posiadają jednakże zdolności upadłościowej tzn. nie mogą ogłosić bankructwa - fundusz dysponuje majątkiem odrębnym od majątku towarzystwa i w przypadku ogłoszenia upadłości towarzystwa aktywa funduszu nie wchodzą w skład jego masy upadłościowej.

aktywa zgromadzone w OFE

Aktywa OFE sa inwestowane zgodnie zasadami inwestowania i limitami przewidzianymi na poszczególne aktywa ustalonymi przez stawe o funduszach emerytalnych. Ten sam akt prawny nie przewiduje praktycznej mozliwości dywersyfikacji portfela funduszy na zagraniczne rynki instrumentów finansowych ( dywersyfikacja gospodarki kraju). Tak ścisła regulacja sposobu zarzadznia i bardzo sztywne limity inwestycyjne spowodowały,ze zwroty portfeli inwestycyjnych poszczególnych funduszy nie rożnia sie bardzo miedzy sobą.

stopy zwrotów Funduszy Emerytalnych

Stopy zwrotów zaprezentowane za : Komisja Nadzoru Finansowego. Sa to stopy zwrotów od poczatku działlności.


Filar III czyli IKE i PPE

Indywidualne konta Emerytalne (IKE)są uzupełniaien emerytur pochodzacych z dwu pierwszych filarów o oszczędności indywidualne przyszłych emerytów inwestowane na rynkach finansowych. Oczywiście wielkoś kwoty i sposób inwestowanie reguluje odpowienia ustawa. w ten sposób polepszaja stopę zastapienia. IKE na rynku pojawiło sie poźniej niż Pracownicze Programy Emerytalne.

PPE - to system pozwalajacy Pracodawcy inwestować regularnie okreslona kwote pieniedzy na cel emerytury pracownika. Jest to oczywiscie forma zachety dla pracownika do świadczenia pracy na rzecz Pracodawcy, który dodatkowo , oprócz wynagrodzenia, nagradza pracownika dodatkowymi srodkami na jego emeryturę. Zachecony do oszczedzania na własna emeryturę pracownik może wpłacac dodatkowo dodatkowe kwoty na swoje konto emerytalne w ramach PPE, skutkiem czegojego emerytura moze byc w przyszłości wyższa. Składka pracodawcy to Max 7% wynagrodzenia (w praktyce ok. 4%).Składka pracownika Max 450% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce. Funkcjonowanie III filara w oparciu tylko o PPE jest niewystarczające (na koniec 2003 roku było zarejestrowanych w całym kraju ok. 240 programów emerytalnych obejmujących 100 000 pracowników). Istnienie tylko PPE stawiało w uprzywilejowanej sytuacji pracowników dużych, dochodowych firm. Sytuacja na rynku pracy, wysoki poziom bezrobocia i wynikajacy z tego rynek pracodawcy spowodował niewielkie praktyczne zainteresowanie PPE. Rozwój III filara byłt po prostu koniecznością i sta pojawienie sie Indywidualnych Kont Emerytalnych.IKE nie jest konkurencją dla PPE ale wypełnieniem luki w systemie III filara dającym możliwość indywidualnego oszczędzania na emeryturę.

Indywidualne konta emerytalne rozwiązują problem zobowiązań systemu emerytalnego. Każdy dostaje z niego tyle ile do niego włożył. Nie znaczy to jednak, że indywidualne konta emerytalne pozwalają uwolnić się od skutków starzenia się ludności. – Na to bowiem nie ma sposobu.

Rozwój III filara jest po prostu koniecznością. Funkcjonowanie III filara w oparciu tylko o PPE jest niewystarczające (na koniec 2003 roku ok. 240 programów emerytalnych obejmujących 100 000 pracowników); Istnienie tylko PPE stawiało w uprzywilejowanej sytuacji pracowników dużych, dochodowych firm

IKE nie jest konkurencją dla PPE ale wypełnieniem luki w systemie III filara dającym możliwość indywidualnego oszczędzania na emeryturę.

Ustawa regulująca funkcjonowanie IKE Przewiduje mozliwość prowadzenia konta przez cztery typy instytucji finansowych:

  • fundusze inwestycyjne

jako wyodrębniony zapis w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego

  • podmioty prowadzące działalność maklerską

wyodrębniony rachunek papierów wartościowych i rachunek pieniężny służący do jego obsługi w podmiocie prowadzącym działalność maklerską

  • zakłady ubezpieczeń na życie

wyodrębniony rachunek w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym

  • banki krajowe

wyodrębniony rachunek bankowy

Kwota przeznaczona na wpłaty do IKE to wyłącznie zasoby oszczędzającego Max 150% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce.

Indywidualne oszczedzanie na włsna emeryture powoli znajduje swe miejsce w świadomości Polaków. Na to umiarkowane zinteresowanie złozyły sie nastepujace czynniki:

  • Wiedza na temat IKE znikoma
  • Wiedza o OFI i funduszach ubezpieczeniowych bardzo niewielka
  • Większość Polaków nie orientuje się w kryteriach, jakimi powinni kierować się przy wyborze programu emerytalnego lub IKE
  • Nieświadomość istnienia podatku od zysków kapitałowych.

Nalezy pamietac , ze istnieje jeszce jedna wielka bariera . Ta bariera ma charakter emocjnalny i zwyczajowy. W polskim społeczeństwie nie istnieja wzory oszczedzania a szczególnie oszczedzanai na własna emeryturę. Samodzielne oszczędzanie na emeryturę to wyzwanie zmiany zwyczajów. Nie jest to możliwe bez edukacji.

Konto emerytalne , ryzyka oszczedzania na emeryturę

Bezpieczeństwo konta emerytalnego jest niezwykle wazna sprawa w tworzenie rozwiazań emerytalnych. Mimo ,ze sprawa emerytury jest coraz bardziej sprawa osobistą kazdego obywatela to kazde państwo dba o bezpieczeństwo tych kont, zdajac sobie sprawe,że w przypaku jakiegość nieszcześcia uszczuplajacego środki zgromadzone na tych kontach, problem bedzie musiało rozwiazac samo albowiem własciciele tych nieszczęsnych kont sa obywatelami tych Państw. Doświadczenie a szczegolnie te złe tworzenia kont emerytalnych pozwoliło na wypracowywanie zasad maksymalnego bezpieczeństwa konta funkcjonujacego w ramach i opartego o rynki finansowe. Komisja europejska przykłada szczególny nacisk do bezpieczeństwa tych kont. W swoim Komunikacie - " Green Paper 1997 " Supplementary Pensions in Single Market" postawiła temat zabezpieczeń emerytalnych opartych o rozwiazania rynk kapitałowego jako priorytet.W tym dokumencie okreslono koniecznośćprzejscia od sysytemu zabezpieczeń socjalnych opartych o zobowiazania socjalne Państwa w stosunku do obywateli, czy tez systemu zobowiazań zakładów pracy, do systemów opartych na zdefiniowanej składce wpłacanej do jako własnośc inwestujacego do wspolnej puli aktywów zrzadzanych jak inwestycja długoterminowa na rynku kapitałowym.

Wspomnienie przykładu brytyjskich rozwiazń emerytalnych w myśl których Pracodawca wpłacając środki na ptrzyszłą emeryturę pracownika. Zarzadzał nimi doprowadzilo to wielkich komplikacji. Aby bowiem zapobiec skonsumowaniu środków gromadzonch na emeryturę przed osiągneciem wieku emerytalnegio ( co jest najbardziej powszechnym zagrożeniem indywidualnego oszczedzania na emeryturę) Pracodawca do czasu przejścia na emeryturę był włascicielem środków gromadzonych na emerytury pracowników i nimi zarzadzał. Ponieważ środki te były cześcia bilansu instytucji zatrudniajcejw dość naturalny spośób zosytały zainwestowane w inwestycje najlepiej rokująca czyli firme ktora zatrudniała pracowników. Niestety gdy ten segment rynku, te firme doykały trudności i kłopoty rynkowe , pracownicy nie tylko tracili prace ale i emrytury. W ten sposób taka koncentracja ryzyka została wykluczona w organizacji systemów zabezpieczeń emerytalnych.


Cechy jakie powinno spełniać konto zabezpieczeń emerytalnych zgodnie ze wspomnianym dokumentem Komisji .

1. „Transfer – neutral”

Wpłaty na emeryturę powinny być czynione przez zainteresowanego i to on powinien być jednoznacznym i pełnym właścicielem jasno określonych i posiadających wartość aktywów. czyli musi sie czuc włscicielem konta i odpowiedzialnym za swoja emeryturę by mogł pamietac,że „Oszczędzaj dla Siebie. Tego nikt nie zrobi za Ciebie”

2. „Fully portable”

Pozwalający na swobodne przemieszczanie się siły roboczej w ramach krajów UE.Konto to musi podążac za człowiekiem i nie moze być zatrzymywane przez zakład pracy czy Państwo.

3. „Fully funded”

Musi pozwalać na dywersyfikacje aktywów wśród także tych o wyższej stopie zwrotu (i uniezależniać od wahań PKB na poziomie krajowym). Tak wiec aktywa konta musza być zainwestowane w aktywa rynkowe na wielu rynkach , tak aby umozliwić włsciwa dywersyfikacje. Dywersyfikacja musi być na tyle szeroka by umozliwiała dywersyfikacje gospodarki kraju poprzez inwestycje na innych zagranicznych rynkach tak by lokalne problemy gospodarki kraju nie miały negatywnych konsekwencji dla obywateli danego kraju, członka Unii.

4. „High standards of protection”

Ochrona przed ryzykiem inwestowania poprzez własciwe , profesjonalne zarzadzanie przez licencjonowanych zarzadzajacych i pod nadzorem lokalnego Nadzoru Finansowego, przy gwarantowaniu maksymalnie wysokiego bezpieczeństwa. ( ograniczanie możliwych ryzyk).


Powyższe zasady sa własciwe i ze ze wszech miar dobre. jednakze ich zastosowanie npotkało pewne trudnosci praktyczne. Natura tych trudności ma swoje korzenie w tym, że standardy te są ponad narodowe a w ich implementacji czesto góre bierze interes narodowy. Ponadto źrodłem trudności jest często narodowa polityka podatkowa -dyskryminacja podatkowa lokalnych rozwiązań emerytalnych - Podatkowa penalizacja transferu zagranicznego.


Można zadac sobie pytanie czy zasady te spełniaja zastosowane w Polsce instytucje i konta emerytalne?

W przypadku II Filara i OFE odpowiedz jest prosta i twierdząca. Włascicielami jednostek Fundusza sa oszcędzajacy na emeryturę. Zarzadza nimi instytucja zarządzająca oddzielona od Funduszu , przez co ryzyko trudności instytucji zarzadzjacehj nie stanowia zgrozenia dla aktywów Funduszu. Fundusz jest zarzadzny przez profesjonalistów pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego. Akywa Funduszu spoczywaja w Banku Powierniku. Portfel inwestycji funduszu to zdywersyfikowany zbior inwestycji na rynku kapitałowym. Własciciel konta moze dysponowac nim z każdego punktu globu.


A jak analogiczne rozumowanie wyglada w przypadku kont IKE?

W przypadku konta IKE i Funduszu inwestycyjnego sytuacja wyglada tak samo jak w przypadku OFE. Natomiast w przypadku kont IKE w banku, instytucji ubezpieczeniowej i w biurze maklerskim. ,środki kota IKE są cześcia bilansu instytucji zarzadzającej i jej ryzyko bilansu stanowi ryzyko zagrożenia aktywów konta. Nić dziwnego ,że fundusz inwestycyjny jest najcześciej spotykane forma oszczedzania na emeryturę w Europie i na świecie. Co najmniej 439 mld Euro w funduszach inwestycyjnych jest zainwestowana w celach emerytalnych. Stanowi to niemniej niż 21,1% aktywów wszystkich kontynentalnych funduszy emerytalnych.

firmy ubezpieczeniowe

Ubezpieczenia można klasyfikować w zależności od przyjętego kryterium na:

  • ubezpieczenia społeczne ( KRUS, ZUS)
  • gospodarcze (od wydarzeń gospodarczych)
  • ubezpieczenia majątkowe
  • osobowe ,
  • ubezpieczenia na życie oraz pozostałe ubezpieczenia osobowe i majątkowe tzw. Dział II
  • ubezpieczenia morskie, a pozostałe określa się mianem lądowych).

W tej wymienionej wyzej grupie, za zabezpieczenia socjalne odpowiadahja dwie instytucje państwowe KRUS i ZUS. Pozostałe ubezpieczenia prowadzone sa na zasadach wolnorynkowych przez firmy ubezpieczenioe( zakłady ubezpieczeniowe).

Funkcjonowanie firmy ubezpieczeniowej oparte jest na zasadzie aby zebrać więcej składek niż wypłacić odszkodowań, aby jednak te dwie wielkości conajmniej się zbilansowany stosuje się w towarzystwach ubezpieczeniowych własciwy proces obliczeń majacy na celu oszacowanie prawdopodobieństwa zaistnienia zdarzenia, które będzie skutkowało wypłatą odszkodowania. Wszystkie te obliczenia (wysokość składki, świadczeń, odszkodowań, rezerw itp.) wykonują specjaliści zwani aktuariuszami. Aktuariusze w oparciu o historyczne dane statystyczne, prognozy i regulacje prawne dokonują oszacowań prawdopodobieństw zdarzeń losowych.

Towarzystwa ubezpieczeniowe oferują nam szereg produktów ubezpieczeniowych. Ustawa o działalności ubezpieczeniowej (z dnia 28 lipca 1990 r) reguluje w Polsce funkcjonowanie systemu ubezpieczeniowego opartego na rozdzieleniu ubezpieczeń osobowych i majątkowych. Wspomniana ustawa wprowadza podział ubezpieczeń na dwa działy: Dział I - Ubezpieczenia na życie i Dział II - Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe. Ta regulacja jest zgodna z wytycznymi Unii Europejskiej i kształtuje polski rynek ubezpieczeń na życie na wzór jednolitego rynku europejskiego. Ustawa jak juz wspomniani, wprowadza zakaz jednoczesnego prowadzenia ubezpieczeń z działu I i II. Rozdział obydwu działów ubezpieczeń został przeprowadzony w interesie klienta. Ma on uniemożliwić przepływ środków finansowych między firmami. Te rodzaje ubezpieczenia posiadają bowiem inne charakterystyki czasowe: Charakter ubezpieczeń na życie - to ubezpieczenia długoterminowe - sprawia, że ubezpieczyciel jest na bardzo długo w posiadaniu dużych środków finansowych. Ubezpieczenia inne niż życiowe są ubezpieczeniami krótkoterminowymi - przeważnie są to polisy jednoroczne.

Również ta ustawa specyfikuje różne rodzaje ubezpieczeń osobowych, które są zarazem produktami oferowanymi przez towarzystwa ubezpieczeniowe. Produkte te to przykładowo:

  • ubezpieczenie na życie
  • ubezpieczenie posagowe
  • ubezpieczenie rentowe
  • ubezpieczenie wypadkowe
  • ubezpieczenie chorobowe
wielkość wypłaconych świadczeń - ubezpieczenie na życie

Ubezpieczenia pełnia barzo ważna role zabezpieczeniaod różnych ryzyk i zainteresownie nimi wzrasta o czym swiadcza dane przedstawione w załączonych wykresach.

Ryzyka w działalności zakładów ubezpieczeń. Zakłady ubezpieczeniowe sa spółkami prawa handlowego i konkurują o klienta na wolnym rynku tak jak wszystkie inne podmioty gospodarcze. Ich funkcjonowanie polegajace na zbieraniu składek od klientów, lokowania tych aktywów na rynkach finansowych, ocena i oszacowywanie ryzyka wystąpienia zdarzeń od następstw, od których ubezpieczaja klientów, tworzenie rezerw na wypłatę odszkodowań oraz charakterystyki czasowe tych działań powodują,że firmy ubezpieczeniowe narażone sa na szerg ryzyk. Do najistotniejszych obszarów ryzyka należy zaliczyć ( zgodnie z nomenklaturą przyjętą przez Komisje Nadzoru Finansowego):

• ryzyko kredytowe,

na które składa się:-ryzyko kontrahenta , które to ryzyko odzwierciedla straty związane z niewykonaniem zobowiązań przez kontrahentów lub pogorszeniem się ich zdolnościkredytowej. -ryzyko koncentracji - ryzyko wynikające z niskiej dywersyfikacji portfela aktywów ze względu na koncentrację emitentów/kontrahentów, jaki koncentrację produktów.

• ryzyko stopy procentowej - ryzyko, na jakie narażony jest wynik finansowy,wynikające z wrażliwości aktywów i zobowiązań na zmiany w strukturze terminowej stóp procentowych, wahania zmienności stóp procentowych lub zmiany kształtu krzywej stopy procentowej.

• ryzyko zmienności cen rynkowych papierów wartościowych - ryzyko, najakie narażony jest wynik finansowy, wynikające z wrażliwości aktywów i zobowiązań na zmiany w poziomie lub wahania zmienności cen rynkowych papierów wartościowych w szczególności w przypadku inwestycji w akcje,czy jednostki uczestnictwa, których strategie inwestycyjne bazują na inwestycjach w akcje.

• ryzyko kursowe/walutowe - ryzyko, na jakie narażony jest wynik finansowy,wynikające z wrażliwości aktywów i zobowiązań na zmiany w poziomie lub wahania zmienności kursów wymiany walut, a także na jakie narażony jest wymóg kapitałowy, wynikające z wpływu zmiany kursu euro na minimalny kapitał gwarancyjny, którego wielkość wyjściowa została ustalona w euro.

• ryzyko katastroficzne - ryzyko wynikające ze znacznej niepewności założeń dotyczących wyceny i tworzenia rezerw, związanych ze zdarzeniami o charakterze wyjątkowym powodującym szkody o dużej wysokości.

• ryzyko otoczenia makroekonomicznego - ryzyko zmiany warunków ekonomiczno-społecznych, mających niekorzystny wpływ na zakład ubezpieczeń, między innymi, powodujących zmniejszenie przychodów z tytułu składek.

• ryzyko konkurencji - ryzyko wynikające z pojawienia się nowych ubezpieczycieli, przejęć i fuzji, rozwoju usług i nowych kanałów dystrybucji,jak również ze zmiany strategii konkurencji, stosowaniu przez konkurencjęzłych praktyk, etc.

•ryzyko prawne - ryzyko zmian warunków prowadzenia działalności i jej konkurencyjności wywołane zmianami w regulacjach prawnych i ich interpretacji, w tym ze strony organów podatkowych, organu nadzoru i w orzecznictwie sądowym oraz ryzyko wynikające z nieprzestrzegania przez zakład obowiązujących przepisów prawa.

•ryzyko rezygnacji z umów - ryzyko wynikające ze zmian w poziomie, trendulub zmienności wskaźników rezygnacji z umów, zamykania polis oraz wykupów.


składka przypisana - Polska

Wykazane powyżej rodzaje ryzyka, na jakie narażona jest działalność firm ubezpieczeniowych, w znacznym stopniu ograniczane są są poprzez obowiązujące przepisy ustawy o działalności ubezpieczeniowej. Zgodnie z przepisem art. 30 ustawy o działalności ubezpieczeniowej zarząd zakładu ubezpieczeń odpowiada za opracowanie, wprowadzenie i funkcjonowanie regulacji wewnętrznych określających sposób wykonywania działalności ubezpieczeniowej,w szczególności w zakresie czynności zleconych innym podmiotom, w tym regulaminu kontroli wewnętrznej, dostosowanych do skali prowadzonej działalności oraz wielkości i profilu ryzyka związanego z działalnością zakładu ubezpieczeń. Ponadto w kontekście ryzykzwiązanych z polityką lokacyjną zakładów ubezpieczeń naleŜy również wskazać na przepisy ustawy o działalności ubezpieczeniowej dotyczące prowadzenia działalności lokacyjnej przez zakłady ubezpieczeń, w tym między innymi na przepis art. 153 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, zgodnie z którym zakład ubezpieczeń jest obowiązany do lokowania środków finansowych w taki sposób, aby uwzględniając rodzaj i strukturę prowadzonych ubezpieczeń osiągnąć jak największy stopień bezpieczeństwa i i rentowności, przyjednoczesnym zachowaniu płynności środków


Aby ocenić atrakcyjność danego towarzystwa ubezpieczeniowego a także jego pozycję na rynku bardzo przydatne są tu wskaźniki finansowe charakterystyczne właśnie dla tej branży jak również oceny firm ratingowych. Jednym ze wskaźników jest składka przypisana brutto – czyli suma wszystkich należności z tytułu umów ubezpieczenia w danym okresie sprawozdawczym. Ten wskaźnik mówi nam o pozycji rynkowej danego towarzystwa, określa rozmiary działalności. Natomiast drugim jest techniczny wynik ubezpieczeń, który wskazuje, ile firma zarobiła na swojej podstawowej działalności, czyli na ubezpieczaniu.

Bezpieczeństwo systemu finansowego

Podjecie działanie na jakiś rynkach finansowych mocna zależy od oceny ryzyka takich rynków . Takie działanie podejmowane jest jeśli rynki te wzbudzają zaufanie uczestników co do bezpieczeństwa lokowania w nim kapitału. Procesy globalizacji, liberalizacji i deregulacji zachodzące na światowych rynkach finansowych, wraz z towarzyszącym im postępem technologicznym, uczyniły ze stabilności finansowej dobro publiczne, podlegające ochronie prawnej. Stanowi ona bowiem, w powszechnym obecnie przekonaniu , warunek konieczny dla wzrostu gospodarczego, stabilności cen i wysokiej pozycji kraju na arenie międzynarodowej. Zapewnienie gwarancji w tym zakresie jest procesem złożonym i w wymagającym ustawicznej kontroli i ulepszania. Banki, firmy ubezpieczeniowe i inne instytucje rynku finansowego stanowią pierwszą linię obrony przed kryzysem finansowym. Są zobowiązane dbać o swoją rentowność i wypłacalność, a także sprawdzać wiarygodność pożyczkobiorców, tak aby odpowiednio zarządzać ryzykiem. Drugą linię obrony stanowią działania podejmowane przez Państwo w celu zapobieżenia kryzysowi lub zminimalizowania jego skutków. Działania te obejmują:

1.regulacje ostrożnościowe, nakładające na instytucje finansowe obowiązek skutecznego zarządzania ryzykiem i dbania o bezpieczeństwo depozytów, a także ujawniania informacji finansowych w celu utrzymania dyscypliny rynkowej;

2.nadzór ostrożnościowy, polegający na pilnowaniu, by instytucje finansowe przestrzegały regulacji ostrożnościowych;

3.monitorowanie i ocenę stabilności finansowej w celu identyfikacji słabych punktów systemu finansowego jako całości oraz istniejących zagrożeń. Jeśli mimo tych działań instytucje finansowe znajdą się w trudnej sytuacji, konieczna może się okazać interwencja władz.

Państwo jest odpowiedzialne i zainteresowane w tworzeniu Sieci bezpieczeństwa finansowego - w skład , której wchodzą instytucje nadzorcze, systemy bezpieczeństwa, ochrona klienta rynku finansowego, dyscyplina rynkowa, systemy kontroli, audyt zewnętrzny. Jednym z ważnych elementów sieci bezpieczeństwa finansowego, obok systemu gwarantowania depozytów, pożyczkodawcy ostatniej instytucji ( Bank Centralny) oraz rządu, będącego dysponentem publicznych zasobów finansowych, jest system nadzoru nad rynkiem finansowym w tym nadzór bankowy. Od jakości funkcjonowania tego nadzoru zależy zapobieganie sytuacjom kryzysowym w systemach bankowych, zarówno w skali poszczególnych krajów jak i w skali całej Unii Europejskiej. Sieć bezpieczeństwa finansowego służy również ograniczaniu ryzyka systemowego, mogącego powstać wówczas, gdy kryzys jednej instytucji finansowej przeniesie się na innych uczestników rynku i zakłóci prawidłowe funkcjonowanie całego systemu finansowego. Rozwiązanie sytuacji kryzysowej, a zwłaszcza przywrócenie zaufania do systemu finansowego jest wtedy bardzo kosztowne . W rezultacie pojawienie się sytuacji kryzysowej może powodować długotrwałe negatywne konsekwencje dla rozwoju gospodarczego. Przeciwdziałanie ryzyku systemowemu (a zatem i kryzysowi systemowemu) uznawane jest za najważniejszy cel tworzenia instytucjonalnej Sieci bezpieczeństwa finansowego.

W szczególności, zagrożeniem dla stabilności finansowej jest niemożliwość pełnienia przez bank centralny funkcji pożyczkodawcy ostatniej instancji, ze względu na jego zaangażowanie w prowadzenie polityki pieniężnej i kursowej, a także nieposiadanie przez instytucje nadzoru nad rynkiem finansowym statusu niezależnego od władzy wykonawczej.

Sektor bankowy pełni kluczową rolę dla funkcjonowania i stabilności finansowej całego systemu finansowego, jak i całej gospodarki. Wynika to przede wszystkim z faktu, że kryzysy finansowe występujące w skali świata były związane przede wszystkim z funkcjonowaniem banków a w mniejszym zaś stopniu wiązały się z działalnością firm inwestycyjnych czy firm ubezpieczeniowych. W odróżnieniu bowiem od innych sektorów gospodarki bankowość jest dziedziną najbardziej uregulowaną przez państwo i sferą jego interwencji w mechanizm rynkowy. Rodzaj nadzoru – czyli innymi słowami co kontrolować instytucje czy operacje? Państwo w trosce o bezpieczeństwo rynków finansowych reguluje i instytucjonalnie przeciwdziała Praniu brudnych pieniędzy (mechanizmy tworzenia i rozpoznawania prania pieniędzy, system zwalczania prania pieniędzy, definiuje rolę i ustanawia urząd Generalnego Inspektora Informacji Finansowej i instytucji obowiązanych). W sytuacjach nadzwyczajnych i prewencyjnych Państwo jest przygotowane do Zarządzania w sytuacjach kryzysowych - rola władzy publicznej, działania instytucji nadzorczych, przedsięwzięcia instytucji finansowych na rzecz bezpieczeństwa (działania w warunkach ryzyka operacyjnego, programy restrukturyzacji, dochodzenie roszczeń, upadłość. Państwo sprawując pieczę nad rynkiem finansowym w tym rynkiem papierów wartościowych, wprowadza stosowne regulacje prawne. W Polsce funkcjonowanie czołowych instytucji na rynku finansowym regulowane jest w formie Ustaw ( Ustawa o: NBP, o KNF, funkcjonowaniu banków , funduszy inwestycyjnych , funduszach emerytalnych, firm ubezpieczeniowych, rynku kapitałowym i obrocie papierami wartościowymi etc.). Ustawy o NBP i nadzorze nad rynkiem finansowym nadają szczególna rolę tym instytucjom oddzielając je od władzy wykonawczej i nadając tym instytucjom szczególna suwerenność.

Bezpieczeństwo systemu finansowego to nie tylko działania podejmowane przez Państwo ale w pierwszej linii, działania podejmowane przez instytucje finansowe.

W ich skład wchodzie zapewnienie Bezpieczeństwa wewnętrznego czyli Działania wewnętrzne instytucji rynku finansowego na rzecz bezpieczeństwa ; kontrola wewnętrzna, audyt wewnętrzny, ochrona danych osobowych, bezpieczeństwo sieci informacyjnych i informatycznych, zabezpieczenia wierzytelności (prawne i ekonomiczne) oraz Ochrona informacji gospodarczych (polityka bezpieczeństwa informacji, system zarządzania bezpieczeństwem informacji - organizacja, procedury, instytucje)


nadzór nad instytucjami finasowymi

nadzór nad instytucjami finansowymi w Polsce

Agencje ratingowe

Bezpieczeństwo a Konflikt interesu.

Wzrost bezpieczeństwa można osiągnąć poprzez eliminacje lub mitygacje ryzyk. Źródłem ryzyka jest najczęściej człowiek. Szczególnie gdy znajduje się w sytuacji konfliktu interesów. Potencjalny konflikt interesów towarzyszy gatunkowi ludzkiemu od początku jego działań społecznych. Aby bowiem osiągnąć swoje własne cele konkurujemy z innymi ale musimy decydować się na współprace by zrealizować cele których sami nie jesteśmy w stanie osiągać. Współpraca wymaga zaufania . Zaufanie to bowiem bezpieczeństwo.

W przypadku instytucji finansowych , Konflikt interesów to sytuacja gdy interes pracownika rozmija się z interesem firmy, która go zatrudnia. Jest to więc sytuacja, w której osobista korzyść może pozostawać w konflikcie z obowiązkiem zawodowym wywołując wątpliwości co do bezstronności i obiektywizmu działań danej osoby. Oczywiście pojecie konfliktu interesów nie ogranicza się tylko do człowieka i do wyborów jakie ma dokonać. Sytuacja taka może tez dotyczyć całych firm czy tez działów firm. Konflikt interesu często bywa nieuświadamiany lub niezauważany ale jeśli szybko nie znajdzie się jego rozwiązania często bywa ukrywany co tylko zwiększą ryzyko i ewentualne straty jakie może spowodować.

W związku z możliwością istnienia konfliktu interesów właściwym wydaje się być stosowanie zasady ograniczonego zaufania by mitygować potencjalnego ryzyka i wystąpienia strat konsekwencji takiego konfliktu. Wyszukiwanie potencjalnych i istniejących konfliktów interesów jest bardzo skutecznym sposobem na zwiększanie bezpieczeństwa własnego i innych uczestników rynku. Mimo ,że ujawnianie istnienia konfliktu interesów może być chwilowo bolesne dla osób czy firm ale z pewnością służy zachowaniu reputacji tym ludziom jak i firmom i jest narzędziem ograniczania potencjalnych strat. Jeśli konflikt interesu nie jest uświadamiany a następnie jeśli nawet ktoś zda sobie z jego istnienia sprawę ale go nie ujawnia ( może właśnie dlatego, że ma konflikt interesu i jest zdania ,ze jego ujawnienie zagraża jakimś jego interesom ) następuję psychologiczny mechanizm racjonalizacji czyli wytłumaczenia ( uspokajania wewnętrznego) , że jest tylko chwilowe, korzystne albowiem…. Ten mechanizm stwarza olbrzymie zagrożenia. Nawet jeśli konflikt interesów nie spowoduje ( co jest bardzo rzadkie) strat materialnych to jest olbrzymim uszczerbkiem na reputacji i zaufaniu. Występowanie konfliktu interesów może często prowadzić do pojawienia się zachowań sprzecznych z ogólnie przyjętymi standardami etycznymi. Przykład takiego stanu rzeczy to sytuacja jaka miała miejsce w olbrzymiej w swoim czasie amerykańskiej firmie „Enron”. Jak wszystkie firmy , dbając o interesy swoich udziałowców i klientów firma okresowo audytowała swoje sprawozdania finansowe przez niezależnego audytora. Było to działanie ze wszech miar właściwe. Audytorzy z czasem poznawali firmę lepiej i z roku na rok lepiej wskazywali jej błędy i potencjalne zagrożenia. „Enron” w trosce u ustawiczne polepszanie swego funkcjonowania wprowadzić nadzór i audyt wewnętrzny aby wcześniej wychwytywać błędy i ingerować w potencjalne niebezpieczeństwa. Aby znaleźć najlepszych pracowników do tych działań kontrolnych i zapewnić im swobodę działania tak by nie byli związani z interesami firmy ( próba uniknięcia potencjalnego konfliktu interesu pracowników kontroli wewnętrznej a interesami kontrolowanych działów) zdecydował się zlecić funkcje kontroli wewnętrznej firmie zewnętrznej. Firmie posiadającej umiejętności przeprowadzania kontroli i firmie znającej już firmę „Enron” czyli swoim audytorom. Rozwiązanie wyglądało na bardzo dobre. Fachowcy znający firmę „ od podszewki” mieli ja kontrolować a wyniki ich kontroli ( nawet trudne dla kontrolowanych ) nie skłaniały kontrolerów do milczenia. Byli bowiem płaceni przez firmę audytorska a nie byli pracownikami „Enronu”. Niestety spowodowało to niesłychanie trudna sytuacje. Kontrolując bieżącą działalność audytorzy nie mogli wytknąć bledów i niedoskonałości w audycie okresowych sprawozdań finansowych gdyż znaczyło by ,że ukryli te informacje w bieżącym audycie. Nawet jeśli w kolejnym okresie czasu dostrzegali coś co było niewłaściwe nie mogli tego zgłaszać gdyż byłoby to dowodem ich złego działania „ na bieżąco”. W konsekwencji straty firmy sięgnęły setek milionów, firma już dziś nie istnieje a straty ponieśli nie tylko akcjonariusze firmy, jej klienci, instytucje finansowe , finansujące jej działalność , nie tylko audytorzy ale i pracownicy firmy, którzy stracili prace w rezultacie konfliktu interesów.Zarząd Firmy ( jako odpowiadający całym swym majątkiem za efekty prowadzenia interesów firmy) nie tylko utracił reputacje ale wyrokiem sądu poniósł olbrzymie straty materialne i osobiste.

Człowiek a konflikt interesów

Ukrywanie błędów. Innym aspektem zarządzania ryzykiem konfliktu interesów jest możliwość wystąpienia go w trakcie codziennych operacji. Jeśli osoba wykonywująca operacje popełni błąd ( bez względu na intencje ) a ma możliwości dzięki procedurom i swej pozycji w hierarchii struktury firmy na ukrywanie swego błędu najprawdopodobniej to uczyni. Powodami może być wstyd, strach przed konsekwencjami i oczywiście bardzo wspierające chęć ukrywania postanowienie ,że naprawi ten błąd w najbliższej przyszłości. Im dłuższy jest czas ukrywania tym większe są z reguły straty. Takim sytuacjom powinny zapobiegać odpowiednie procedury operacyjne, kontrola wewnętrzna i właściwa rola rzetelnej dokumentacji operacyjnej , w której decyzje i działania operacyjne s odnotowywane i sprawdzane okresowo a osoby (nie jedna osoba!) podpisują sprawdzanie postępowania operacyjnego. Przykładowo: Może się zdarzyć, że zostanie złożone niewłaściwe, błędne zlecenia wykonania transakcji rynkowej. Osoba , która go podjęła wie ,ze dziennie podejmuje i wykonuje szereg wiele takich zleceń dziennie. Wie, ze okresowo są one księgowane i sprawdzane z zapisami drugiej strony transakcji. Gdyby tak nie przewidywały procedury mogłaby nie powiadamiać o swych złych decyzjach praktycznie bardzo długo. Tak więc może je ukrywać najdłużej do końca dnia roboczego a nie dłużej. Taka sytuacja miała miejsce w banku Barings gdzie jeden z zarządzających majątkiem banku ulokował olbrzymie środki w bardzo niekorzystny sposób. Bojąc się konsekwencji i licząc na zmianę sytuacji na rynku i nie likwidował złej pozycji (akceptując stratę ) ale trwał przy niej a nawet ja zwiększając gdyż tylko zwiększanie zaangażowania mogło pokryć rosnące straty. Pozycja była zajęta na rynku instrumentów pochodnych. Ponieważ wspomniana osoba sama dokonywała księgowań zawieranych transakcji ( wydawało to być właściwym rozwiązaniem biorąc pod uwagę szybkość księgowania, niższe jego koszty) , osoba ta księgowała wartość depozytu zabezpieczającego jako zobowiązanie a nie wartość rynkowa zawieranych transakcji. Straty jakie poniósł bank były ogromne a jego akcjonariusze stracili cały majątek zawarty w akcjach tego ( jak dotąd) bardzo szanowanego banku. Strukturalne konflikty interesów

Konflikty omawiane powyżej można zgeneralizować ,że są to sytuacje w których interes pracownika firmy jest sprzeczny z interesem firmy. Ale co to jest interes firmy? Można spotkać konflikt interesu który powodowany jest strukturą działań rynkowych. Człowiek nawet najuczciwszy, funkcjonujący w takich rozwiązaniach jest poddany szczególnym konsekwencjom. Przykładowo, zastanowić się należy nad problemem tzw. Doradców finansowych. Pytani ile kosztuję ich doradztwo odpowiadają ,że doradztwo jest bezpłatne. Oznacza to ,ze opłacani są przez inne instytucje . Konflikt interesu w takiej działalności polega na tym ,ze stają wobec problemu czy produkty, które mają w swej ofercie są właściwe by rozwiązać problem klienta? Czy powiedzieć klientowi, ze powinien szukać rozwiązania problemu gdzie indziej i zrezygnować ze sprzedania mu produkty finansowego ze swego portfela? Dodatkowo należy pamiętać ,że zapewnie mają nałożony jakiś plan sprzedaży i muszą go wykonać gdyż w przeciwnym przypadku strącą pracę i wynagrodzenie. Nie znaczy, że wszyscy ludzie w takiej sytuacji postępują nieuczciwie. To przykład gdzie struktura przedsięwzięcia zawiera w sobie źródło konfliktu interesów i wskazuje na to ,że można się znaleźć w takim konflikcie bez własnej woli. Interes własny jest zgodny z interesem firmy w tym przypadku ale nie jest zgodny z interesem klienta i własnym sumieniem. Ten przykład to tylko przykład konfliktu interesów i ryzyk jakie konflikt ten rodzi.

Firmy zarządzające

Innym miejscem gdzie konflikt interesu wpływa na działania pracowników to firmy zarządzające portfelem klientów i własnym portfelem papierów wartościowych . Firmy takie muszą bardzo wiele wysiłku dokładać do tego by interes ich własnego portfela ( cel wysiłków własnej ekipy zarządzającej, która zarządzając własnym portfelem firmy , za wyniki zarządzania jest wynagradzana i premiowana ), nie stanął w konflikcie z interesem klientów i ich portfela. Powyższe przykłady są wybranymi przykładami szerokiego wachlarza konfliktów interesów, które występują na rynku finansowym. Cześć z nich da się przewidzieć i dostrzec ich istnienie zanim spowodują problemy.


Rozwiązywanie problemu konfliktu interesów.

Konflikt interesów pojawia się w sytuacji kiedy interes prywatny osoby podejmującej decyzje lub działania, wpływa, bądź wydaje się wpływać, na bezstronne i obiektywne wykonywanie tych czynności. Interes prywatny osoby „decydenta” dotyczy jakiejkolwiek korzyści dla niej, jej rodziny, osób spokrewnionych, przyjaciół i osób albo organizacji z którymi ma albo miała ona kontakty gospodarcze bądź polityczne. Dotyczy to także zobowiązań finansowych bądź cywilnych, z tym związanych. Ponieważ osoba często jest jedyną osobą która wie czy znalazła się ona w sytuacji konfliktu interesów, ponosi ona odpowiedzialność za :

  • Świadomość istnienia aktualnych bądź potencjalnych konfliktów interesów;
  • Podjęcie środków w celu uniknięcia takiego konfliktu;
  • Poinformowanie swojego zwierzchnika o takim konflikcie tak szybko jak tylko osoba zda sobie z tego sprawę;
  • Wycofanie się z takiej sytuacji, która powoduje uwikłanie się w konflikt.

Nawet jeśli konflikt interesów ma postać konfliktu strukturalnego ( interes firmy jest ( może być) sprzeczny z dobrem klienta) osoba która go zauważa , zda sobie z jego istnienia sprawę powinna poinformować o tym zwierzchnika i wycofać sie z sytuacji w która została uwikłana. Wycofanie się i oznajmienie o istnieniu konfliktu interesów jest najlepszym i najmniej bolesnym rozwiązaniem, mimo że może i powoduje w początkowym okresie jakieś niemiłe konsekwencje. Te konsekwencje są niewielkie w porównaniu ze stratami jakie, mogą wyrządzić innym i własnej psychice i osobowości oraz osobistemu szczęściu.

procedury operacyjne

Corporate governance

Instytucje samorządu zawodowego

Etyka uczestnika rynku

Bezpieczeństwo rynków finansowych - regulacje europejskie rynków finansowych, kierunki zmian

Finanse osobiste

zarządzanie finansami osobistymi

Pułapki zadłużania i kart kredytowych

oszczczędzaj dla siebie

Emerytura- powaga wyzwania

Bibliografia

Klinij tutaj aby zrobić kopię zapasową strony (bez ilustracji)